“VAROLUŞ, MÜCADELE, SON” EKSENLERİNDE ÜÇ KADIN KAHRAMAN: AK ÇİBEK ARIĞ, ALTIN ARIĞ, AY HUUCIN

Authors : Aynur KOÇAK, Selma ÇOLAK

Pages : 1-12

Doi:10.12981/motif.455

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2018-06-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Destanlar kaostan kozmosa geçme çabasının kahraman vasıtasıyla yinelendiği anlatılardır. Kahramanı yolculuğa iten sebepler, çözülmesi gereken problemler vardır. Halkının ve ülkesinin zor durumda olması, kişisel merak ve arzu ya da eş arama gibi pek çok sebep sayılabilir. Düzeni kurmakla görevli olan kahraman, gerekli mücadeleyi verir; ardından kurduğu düzen resminde, çoğu zaman düzenin başında, güç ve evlilik ödüllerini de elde ederek yerini alır.  Hakas destan dairesine ait Ak Çibek Arığ, Altın Arığ ve Ay Huucın adlı destanların birincil kahramanları kadındır. Kadın kahramanlar da düzeni kurma peşindedirler. Fakat bunu sağlarken yanlarında ikincil olan erkek bir kahraman vardır. Kadın kahramanların macerası onlar etrafında şekillenir; misyonu onların düzenini sağlamaktır. Kriz anında ortaya çıkıp onları korurlar, onları evlendirirler. Bu özellikleriyle Türk inanç sisteminde ailenin, soyun ve çocukların koruyucusu olan Umay figürüyle düşünülmelidirler. Destan sonundaki kozmos resminde kadın kahramanlar, ödüllerini alıp kurulan kozmosun başına geçmezler. Bu pozisyon ikincil erkek kahramanlara tahsis edilmiştir.   Sayıca az olsalar da başkahramanı kadın olan destanların, genel kahraman çerçevesi içerisinde eriyip gitmesine izin verilmemelidir. Aksine bu kahramanların yolculukları mercek altına alınıp, kadın kahramanın doğuşu, ne için mücadele ettiği ve nasıl bir sona ulaştığına daha yakından bakılmalıdır. Bu bağlamda kadın kahramanlar, toplumun dinamikleriyle ve inanç sistemiyle okunduklarında, farklı bir kahraman tipi önerirler.  
Keywords : Türk inanç sistemi, destan geleneği, Hakas, kadın kahraman, Umay