İSYANIN MİZAHI: HOBSBAWM’IN TOPLUMSAL EŞKIYALIK TANIMI VE KEMAL SUNAL FİLMLERİ

Authors : Mustafa DİNÇ

Pages : 73-90

Doi:10.12981/mahder.490450

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2018-12-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Eşkıyalık olgusu tüm toplumların tarihi süreçleri içinde zaman zaman karşı karşıya kaldıkları ve siyasi, sosyal ve ekonomik bakımdan çok yönlü sonuçlar doğuran başkaldırı hareketleridir. Bu çok yönlülük nedeniyle tarih, sosyoloji, siyaset gibi bilim dallarının hemen hepsinde eşkıyalık olgusu ile ilgili akademik çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Araştırmalar sonucunda özellikle kırsal bölgelerde ve alt gelir grubundaki insanlar arasında yaygınlık ve taraftar bulduğu görülen eşkıyalığın bir başka yönü de bu kırsal ortam içerisindeki halkın eşkıyalar hakkında oluşturdukları anlatı geleneğidir. Başından eşkıyalık tecrübesi geçmiş her kültürde bazı eşkıyaların halk arasında çok saygı gördüğü, yüceltildiği hatta kahramanlaştırıldığı görülmektedir. İngiliz tarihçi Hobsbawm’ın toplumsal eşkıya adıyla tanımladığı bu tipteki eşkıyalar halk nezdinde, cinayetler işleyen, gasp yapan, terör ortamı doğuran adi suçlulardan ayrı tutularak destek görmektedirler. Bu destek çoğu zaman aynı kaderi paylaşmalarından dolayı oluşmakta, dolayısıyla toplumsal eşkıya sıfatındaki eşkıyalar halkın sözcüleri konumuna da gelmektedirler. Haklarında birçok kahramanlık hikâyesinin, destanın, şiirin üretildiği toplumsal eşkıyalar aynı zamanda mensup oldukları halkın edebi yaratmalarına da katkıda bulunmaktadırlar. Eşkıyalığın edebiyata olan bu katkısı, edebiyatla en yakın ilişkiyi kuran ve sözlü ya da yazılı bir anlatının görsel temsili olarak da nitelendirilebilecek sinema sanatı için de bir kaynak olmuştur. Bu bakımdan eşkıyalık anlatıları da hem batıda hem de Yeşilçam sineması geleneğinde sıkça işlenmiş ve ilgiyle karşılanmıştır. Bu çalışmada Türk sinemasında bir güldürü ekolü haline gelen Kemal Sunal’ın başrol oynadığı filmlerde tespit edilen eşkıyalık sunumları Hobsbawm’ın toplumsal eşkıyalık ve bağlı alt başlıkları altında ele alınarak yorumlanacaktır.
Keywords : Kemal Sunal, Hobsbawm, eşkıyalık, sinema, folklor