ANADOLU EFSANELERİNDE KADIN VE ÇOCUKLARIN KUŞA DÖNÜŞMESİ MOTİFİ

Authors : Fatoş YALÇINKAYA

Pages : 945-955

Doi:10.12981/mahder.585003

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Efsane, birçok toplumda yer alan inanç unsuru ağır basan bir türdür. İnsanlar, doğayı ve bazı olayları anlamaya çalışırken çeşitli efsaneler yaratmış ve yaratmış oldukları bu efsanelere inanmıştır. Efsaneler; masal, destan, halk hikâyesi vb. türlere göre inanç unsuru ağır basan ve inanç açısından toplumu doyuma ulaştıran bir türdür. Toplumların inanç unsurlarını içinde barındıran efsaneler, toplumu değişime ve dönüşüme uğratmıştır. İnançların değişim ve dönüşüm sürecini daha iyi analiz edebilmek için efsanelerin dikkatle incelenmesi gerekir. Efsaneler geniş konu yelpazesine sahiptir. Kahramanları ise kutsal varlıklar, olağanüstü varlıklar, insanlar, hayvanlar, canlı cansız tüm varlıklar olabilir. Türk dünyası efsanelerinde, efsanelere konu olmuş ve hakkında efsane anlatılan birçok canlı mevcuttur. Özellikle hayvana dönüşme motifi oldukça sık karşılaşılan bir motiftir. Bu motifler içinde kuşa dönüşme özel bir yer teşkil eder. Kuşa dönüşme motifi çeşitli simgesel anlamlar içerir. Bu dönüşümlerin bazıları mitik dönemin izlerini taşır. Kadının kuşa dönüşme motifi bunlardan biridir. Anadolu’da kadın ve çocukların kuşa dönüşümü hakkında birçok efsane anlatılmaktadır. Çalışmanın amacı, kadın ve çocukların neden kuşa dönüştüklerini ve kuşa dönüşme motifinin kökenini incelemektir. Çalışmanın evreni; Anadolu efsaneleri ile ilgili hazırlanmış ve Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan doktora ve yüksek lisans tezleri ve yayınlanmış kitaplardır. Taranan efsane metinlerinin benzerlik gösterdikleri tespit edilmiştir. Bu sebepten çalışmanın örneklemi için seçilen metinler geneli temsil yeteneğine sahip olan yayınlanmış kitaplardan seçilmiştir.
Keywords : Efsane, Anadolu, kuş, dönüşme, kadın, çocuk