FOLKLORİK BİR BAKIŞ AÇISIYLA YEŞİLÇAM’DA ARKETİPİK BİR ANNE: ALİYE RONA

Authors : Ayşe UĞURELİ

Pages : 1001-1018

Doi:10.12981/mahder.626364

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir felsefe terimi olarak arketip ilk örnek demektir. Carl Gustav Jung, Platon’un “idea” kavramından esinlenerek kültürel arketipleri incelemiştir. Jung’a göre; her toplumun kolektif bir bilinçdışı vardır. Burada topumun değer yargıları, dünya görüşü, kültürel kalıpları bulunmaktadır. Arketipler bilinçdışında üretilir ve kompleksler aracılığıyla görünür olur. Kolektif bilinçdışı ortak yaşanmışlıklara dayanarak üretilen sözlü ürünlerde ortaya çıkar. Mitler bunlardan biridir. Fakat çağdaş kent yaşamında geleneksel bağlamdaki formuyla mit üretilmemekte bunun yerine çağdaş mit üreticisi ve aktarıcısı olarak sinema geçmektedir.  Pek çok araştırmacıya göre sinema filmleri bu işleviyle geleneksel bağlamdaki mitlerin yerini tutmaktadır ve toplumun kolektif bilinçdışının yansımasıdır. Buradan yola çıkarak: Sinema filmleri, üretildiği toplumun değer yargılarını, kültürünü, dünya görüşünü yansıtır. Dolayısıyla bir sinema filminin ya da bir karakterin bilinçdışı yansımalarını okumak o toplumun folklorunu okuma konusunda iyi bir yöntemdir. Bu makalede anne arketipinin Yeşilçam filmlerine yansıması folklorik bağlamda Aliye Rona’nın canlandırdığı anne rolleri üzerinden tartışılmıştır. Aliye Rona yaklaşık iki yüz filmde oynamıştır, jestleri, mimikleri, sert ifadeleri ile ona verilen anne rollerini Türk toplumunun geleneksel annesini canlandırırken aynı zamanda arketipik ilk anneyi de simgeler yoluyla temsil etmektedir. Bu makalede Yeşilçam’ın hemen her döneminde görünür tarafı “herkes tarafından kabul edilen kötü anne” olan Aliye Rona’nın bilinçdışındaki arketipik görünümü çocuklarına yansıyan kompleksler ve çatışmalar üzerinden folklorik bir bakış açısıyla incelenmiştir. 
Keywords : Carl Gustav Jung, Aliye Rona, Folklor, anne arketipi, Yeşilçam, Aliye Rona