TÜRK EDEBİYATINDAN İKİ DEJENERE TİP: EFRUZ BEY VE ZÜBÜK KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Authors : Mehmet Onur HASDEDEOĞLU

Pages : 386-403

Doi:10.12981/mahder.682660

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2020-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Edebiyat toplumun aynasıdır ve bu doğrultuda yazar, kaleme aldığı eserleri ile içinde yaşadığı toplumun her türlü problemini, aksaklıklarını, meselelerini yansıtır. Bir başka deyişle yazar, toplumdan etkilenir ve kurguladığı eserleri ile toplumu yeniden şekillendirmeyi amaç edinir. Pek çok yazar, toplumu şekillendirme amacı doğrultusunda, topluma vermeyi amaçladığı mesajı daha çarpıcı kılabilmek adına tipler yaratır. Yaratılan bu tipler, insana ait belli başlı özellikleri bünyelerinde barındırır ve toplumun belli katmanlarını, belli sınıflarını temsil etme görevini üstlenirler. Bu doğrultuda geçmişten günümüze kadar dünya edebiyatında yaratılmış olan pek çok tip, insana ait belli başlı özellikleri ifade edebilme noktasında anahtar sözcükler haline gelmişlerdir. Örneğin, Moliere’in Harpagon’u yüzyıllardan beridir “cimri tipi” denilince akla gelen ilk isimdir. Madam Bovary “aldatan kadın” tipinin en ünlü kahramanıdır. Gonçarov’un Oblomov’u miskin insan tipinin ilk akla gelen örneğidir.  Ömer Seyfettin’in Efruz Bey’i ile Aziz Nesin’in Zübük’ü de Türk edebiyatının en ünlü dejenere tiplerindendir. Yazılış tarihleri arasında kırk yıllık bir fark olmakla birlikte Efruz Bey ve Zübük eserleri arasında pek çok benzerlik de mevcuttur. Bu çalışmada iki eser arasındaki benzer yönler tespit edilerek, karşılaştırmalı biçimde incelenmiştir.
Keywords : Ömer Seyfettin, Aziz Nesin, Efruz Bey, Zübük, tip