KLASİK TÜRK EDEBİYATI MESNEVİLERİNDE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİN MİZAHI

Authors : Gökçehan Aysel YILMAZ

Pages : 827-847

Doi:10.12981/mahder.726935

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2020-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Klasik Türk edebiyatı geleneğinde tasvirler önemli bir yer tutmaktadır. Bu tasvirlerin büyük bir kısmı insanların fiziksel ve psikolojik özelliklerine aittir. XIV. yüzyılda Tutmacı’nın Gül ü Hüsrev ’i, XV. yüzyılda Şeyhî’nin Hüsrev ü Şîrîn ’i ve Tâcî-zâde Cafer Çelebi’nin Heves-nâme ’si, XVI. yüzyılda Taşlıcalı Yahyâ’nın Usûl-nâme ’si ve Lâmi’î’nin Vîs ü Râmîn ’i, XVII. yüzyılda Nâbî’nin Hayr-âbâd ’ı, Nev’î-zâde Atâyî’nin Nefhatü’l-ezhâr ’ı, Güftî’nin Teşrîfâtü’ş-şu’arâ ’sı, XVIII. yüzyılda Sünbül-zâde Vehbî’nin Şevk-engîz ’i ve Lutfiyye-i Vehbî ’si, Şeyh Gâlib’in Hüsn ü Aşk ’ı, Enderunlu Fâzıl’ın Zenân-nâme ’si, XIX. yüzyılda Aynî’nin Sâkî-nâme ’si, Keçeci-zâde İzzet Molla’nın Mihnet-keşân ’ı, Yenişehirli Avnî’nin Mir’ât-ı Cünûn ’u ve Bayburtlu Zihnî’nin Sergüzeşt-nâme-i Zihnî ’si toplumun farklı kesimlerinden kadın ve erkeklerin fiziksel özelliklerinin mizahî ve alaycı üsluplarla tasvir edildiği beyitleri barındırmaktadır. Şairler, kişilerin fiziksel görünümlerine abartılı bir korkunçluk, çirkinlik, şekil bozukluğu vb. ekleyerek, köpek, domuz, eşek, fil, köstebek, maymun gibi hayvanlarla benzetme ilgisi kurarak beyitlerinin mizahî yönünü oluşturmaktadır. Çalışmamızda bu beyitlerde ele alınan yüz, cilt, ağız, çene, dudak, diş, burun, sakal, bıyık, kıl, göz, kaş, kirpik, göğüs, boy kısalığı, kamburluk, kulak, kötü koku, eller, parmaklar, çirkinlik, kirlilik gibi fiziksel özellikler, konularına göre ayrılarak incelenmektedir. 
Keywords : Klasik Türk Edebiyatı, mesnevi, mizah, fiziksel özellikler, hiciv