ALGISAL YAPIDAN KAVRAMSAL SEMBOLİK YAPIYA GEÇİŞ SÜRECİNDE EFSANELERDE GELENEKSEL DENEYİM BİLGİSİ

Authors : Gülnaz ÇETİNKAYA

Pages : 1101-1117

Doi:10.12981/mahder.782058

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2020-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Yüzyılların geleneksel deneyim belleğinin şekillendirdiği anlatılardan biri olan efsaneler, nesne-insan ve mekân ilişkisinin kültürel yorumlarla aktarıldığı sözlü kültür yaratılarından biridir. Bu sözlü kültür yaratılarında doğa ile etkileşim neticesinde oluşan ve yüzyıllar boyunca aktarılan geleneksel bilgi, yaşanılan coğrafyanın zorlu şartlarında hayatta kalabilmenin, ahlaki tutum ve davranışların, toplumsal değerler temeline dayalı olarak yaşatılmasının kodlarını anlatmaktadır. Yüzyıllara dayalı kültürel kodları aktaran efsanelerde doğa, mekân, nesne ve insan ilişkisinin çok boyutlu kavramsal sembolik anlatımının temelinde algıya dayalı gözlem ve bilgiler yer almaktadır. Bireyin yaşadığı dünyayı anlamlandırma çabası ilk olarak çevresindeki olay, nesne, durum vb. algılamasıyla başlamaktadır. Algılanan her bir unsur, bireysel belleklerde farkındalık yaratmakta, farkındalık yaratan bu unsurlar ise daha sonra toplumsal belleğin kabulleri ve değerleri ile de birleşerek kavram haline dönüşmektedir. Kavram haline dönüşen her bilgi, içeriğini farklı sembolik öğelerle desteklemekte ve oluşturulan bu sembolik metinler dil vasıtasıyla gelecek kuşaklara aktarılmaktadır. Bu aktarımın en önemli araçları sözlü kültür ürünleridir. Sözlü kültür ürünleriyle aktarılan bilgi, bireyin yaşadığı çevreye izler bırakmasının ve oradan etkilenmesinin kültürel, ekolojik, dilbilimsel, ontolojik kodlarını oluşturmaktadır. Bu kodları şekillendiren bireyin deneyim temeline dayalı yaşanmışlıklarıdır. Görerek, duyarak, yaşayarak edinilen bilgi, yüzyıllar sonrasına estetize edilmiş bir anlatı kurgusu içerisinde yaşanılan coğrafyanın şartlarına uyumun ifadesi olarak aktarılmaktadır. Ekolojik yarar, toplumsal değerleri devam ettirme, bireyin doğa ve toplumla uyumlu yaşayabilmesinin çağrışım, benzerlik temeline dayalı sembolik ifadesi olan efsanelerde, algı ile başlayıp kavramsal sembolik anlam kazanan geleneksel deneyim belleğinin işlevsel çözümlemesi bu çalışmanın konusunu oluşturacaktır.
Keywords : kavram, efsane, kültürel bellek, Algı, , doğa, gelenek, deneyim