REPRESENTATIONS OF DEATH IN THE STORY OF DELİ DUMRUL AND EVERYMAN

Authors : Seda AKSÜT ÇOBANOĞLU

Pages : 726-742

Doi:10.12981/mahder.1164861

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2022-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Ölüm, herkesin er ya da geç yaşayacağı, insan hayatının bir gerçeğidir. Evrensel bir kavram olarak ölüm gerçeği ve korkusu birçok edebî eserde gözlemlenebilmektedir. Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Hikâyesi ve Everyman, ölümün kültürel bir temsil olarak yer aldığı edebî eserler arasındadır. Deli Dumrul Hikâyesi, Dede Korkut Kitabı`ndaki hikâyelerden biridir ve Azrail`e meydan okuyan Deli Dumrul`un maceralarını konu almaktadır. Everyman, baş karakter olan Everyman`ın ölüm yolculuğunun ve hesaplaşma sürecinin anlatıldığı alegorik bir İngiliz ahlak oyunudur. Her iki metin de Orta Çağ’a aittir ve her iki metinde de ölüm kavramı sadece edebî bir tema olarak değil, hayatın bir gerçeği olarak da ele alınmıştır. Deli Dumrul Hikâyesi’nde Deli Dumrul, Azrail`e meydan okuması sonucunda Allah tarafından ölüm kararıyla cezalandırılır. Everyman`de ise günahkâr bir karakter olan Everyman`ın ölüm öncesi süreci, Hıristiyan dini temelinde manevi bir yolculuk olarak tasvir edilir. Her iki metin de ölüm kavramını farklı bir kültürel bağlamda ele almakta, dolayısıyla her birinde ölüm temsilleri kendi kültürel özelliklerine göre işlenmektedir. Her iki metinde de ölüm kişileştirilmekte ve bir karakter olarak, yani Azrail ve Ölüm adlı karakterler ile yer almaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, bu metinlerde ölümün bir karakter olarak nasıl tasvir edildiğini metinlerin yaratıldığı kültürel ortamlar ışığında tartışmaktır. Bu amaçla, ölümün diğer karakterlerle ilişkili olarak temsil ediliş biçimi, metinlerin sosyokültürel ve dinî arka planı açısından karşılaştırmalı bir şekilde incelenmeye ve analiz edilmeye çalışılmıştır. Argümanlar, bahsi geçen edebî metinlere yapılan ilgili atıflarla tartışılmıştır. Çalışmada ölüm temsilleri üç açıdan incelenmiştir: Tanrı`nın gazabı olarak ölüm, tehdit edici ve rahatsız edici bir karakter olarak ölüm, kahramanların uyanış/rasyonalizasyon sürecinde tetikleyici bir unsur olarak ölüm. Böylece bahsi geçen metinlerdeki ölüm temsilleri, Tanrı`nın ve kahramanların tutum ve eylemleriyle bağlantılı olarak tartışılmaktadır. Bu çalışma, aynı zamanda kültürel örüntülerin her bir metne nasıl yansıdığını ölümün temsilleri temelinde incelemektedir. Her iki metinde de bir karakter biçimindeki ölüm, kahramanların olgunlaşma sürecinin tetikleyicisi işlevindedir. Ölümün bir karakter olarak baş karakterlerin olgunlaşma sürecinde tetikleyici olmasının iki metinde de ortak olması, ölüm gerçeğiyle yüzleşmenin didaktik bir etkisi/işlevi olduğunu ve edebî metinlerdeki ölüm temsillerinin eğitici bir yönünün olabileceğini doğrulamaktadır.
Keywords : Deli Dumrul, Everyman, Ölüm, Karşılaştırmalı Edebiyat, Kültür