OSMANLI ZİHİN DÜNYASINDA BİR DOĞU ÜLKESİ: DİYAR-I ACEM YAHUT İRAN

Authors : Metin ATMACA

Pages : 97-112

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2015-03-15

Article Type : Review Paper

Abstract :İran, Osmanlı’nın erken dönemlerinden itibaren zihin dünyasında bir şekilde yer edinmiştir. Dönemine göre ulema, udeba ve devlet erkânının gözündeki İran imajı farklılıklar arz etmiştir. İki ülke arasındaki ilişkiler uyumlu olduğunda İran ilim ve edebiyatın merkezi Diyar-ı Acem olarak addedilmiş, siyasal zıtlaşmaların yaşandığı zamanlarda ise “düşman-ı din”likle suçlanmıştır. Diyar-ı Rum’un havası, benzerlikleri ve farklılıklarıyla Diyar-ı Acem’i, bazen rekabet ettiği, başka zamanlarda ise taklit ettiği, yanı başında fakat aynı zamanda Doğu’daki yüksek dağların arkasında kalmış uzak bir dünya olarak tahayyül etmiştir. İran, Osmanlı’nın son dönemine kadar siyaset, sanat, edebiyat ve din alanlarında bir şekilde etkili olmuş ve Devlet-i Aliyye’deki entelektüel sınıfı üzerinde kalıcı bir etki bırakmıştır. İran, Osmanlı düşünce dünyasını kendisine çekerek ve bazen de kendisinden iterek, bir nevi gel-gitler içinde etkilemiş ve şekillendirmiştir.
Keywords : İran, Acem, Osmanlı, Rum, Fars Edebiyatı, Şii, Sünni, Darül İslam