Terbiye ve Mahalle/Sıbyan Mektepleri

Authors : Dücane CÜNDİOĞLU

Pages : 217-221

View : 9 | Download : 7

Publication Date : 2005-09-15

Article Type : Review Paper

Abstract :İnsan iki yetisi sayesinde `düşünen` ve `eyleyen` vasıflarını kazanır: `kuvve-i âkile` insert ignore into journalissuearticles values(düşünme yetisi); ve `kuvve-i âmile` insert ignore into journalissuearticles values(eyleme yetisi);. Bu iki temel yeti, elbette insanın özü itibariyle `hayvan-ı nâtık` insert ignore into journalissuearticles values(düşünen/konuşan canlı); olmasıyla alâkalıdır. İnsan `hayvan` insert ignore into journalissuearticles values(hayat sahibi/canlı); olduğu için eyleyebilir, `âmil`dir; `nâtık` olduğu için de düşünebilir, `âkil`dir. Bütün bilimleri ihtiva etmesi bakımından klasik felsefe`nin `nazarî` insert ignore into journalissuearticles values(teorik); ve `amelî` insert ignore into journalissuearticles values(pratik); olarak ikiye ayrılmasının asıl sebebi de budur. Çünkü insan`ın bilmek istediği konular ya onun eylemlerinin ürünüdür ya da değildir. 1); Bir olgu veya nesne insanın eylemleri aracılığıyla varolmuşsa, insan eylemleriyle alâkalıysa, o olgu ve nesneler `hikmet-i ameliye`nin insert ignore into journalissuearticles values(pratik felsefenin); konusunu teşkil ederler. Meselâ Hukuk, İktisad, Siyaset, Ahlâk bilimleri ve bu bilimlerin dalları, insanın `eyleyen` niteliği olmasaydı, bir bilme tarzı olarak varolamazlardı. Kabaca söylenildikde, insan yönettiği ve yönetildiği için Siyaset, muamelâtta bulunduğu için İktisad, eylemlerinden haklar doğduğu için Hukuk, bütün bu davranışları iyi veya kötü olabileceği için Ahlâk bilimleri vardır. Tarih ve Edebiyat dahi insanın yapıp etmelerinin bilgisinden ibaret değil midir? 2); Bir olgu veya nesne insanın eylemleri aracılığıyla varolmamışsa, yani insan eylemlerinden bağımsızsa, bu tür olgu ve nesneler `hikmet-i nazariye`nin insert ignore into journalissuearticles values(teorik felsefenin); konusunu teşkil ederler. Meselâ Mantık, Fizik insert ignore into journalissuearticles values(Kimya, Botanik, Zooloji, Tıb, Psikoloji);, Matematik insert ignore into journalissuearticles values(Aritmetik, Geometri, Astronomi, Müzik); ve Metafizik bilimleri ve dalları da böyledir; zira bu bilimlerin konuları insanın eylemleriyle varolmamıştır. İnsan kendisini hem doğanın, hem de kendisinin karşısında hazır bulur; tabiatıyla bilmek ve açıklamak ister. Bu nedenle doğa ve insanın özü, ister istemez seyr`in, temaşa`nın, nazar`ın önüne düşer.
Keywords : Terbiye, Mahalle Mektebi, Sıbyan Mektebi