ASIR SONU OSMANLI EDEBİYATINI YENİDEN DÜŞÜNMEK: SERVET-İ FÜNÛN ŞİİR TELAKKİSİNDE ÖZNELLİK VE DÜNYEVİLEŞME

Authors : Deniz AKTAN KÜÇÜK

Pages : 142-161

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-07

Article Type : Research Paper

Abstract :Servet-i Fünûn dergisi, özellikle 1896 sonrasında, Tevfik Fikret’in Recaizâde Mahmut Ekrem’in tavsiyesiyle derginin edebî kısmının yazı işleri müdürü olmasının ardından, edebî yenileşme taraftarları için bir merkez haline gelir. Recaizâde Mahmut Ekrem bununla birlikte Talîm-i Edebiyat insert ignore into journalissuearticles values(1882);, III. Zemzeme insert ignore into journalissuearticles values(1885);, Takdîr-i Elhân insert ignore into journalissuearticles values(1886);, Pejmürde insert ignore into journalissuearticles values(1895); ve Takrizat insert ignore into journalissuearticles values(1898); gibi kuramsal çalışmalarıyla Servet-i Fünûn edebî hareketinin oluşumuna da katkı sağlar. Bu çalışmalarda ortaya koyulduğu şekilde, Recaizâde Mahmut Ekrem’in aynı zamanda Tanrı merkezli paradigmayla da uzlaşan özne merkezli, dünyevi şiir kuramı, yeni bir edebiyat insert ignore into journalissuearticles values(Edebiyat-ı Cedide); inşa etme sürecinde Servet-i Fünûn hareketi tarafından da kabul görür. Ancak bu kabulün ardından Servet-i Fünûn çevresi Recaizâde Ekrem’in çizdiği öznellik sınırlarının da ötesine geçerek, Ekrem’in şiir kuramına Tanrı’yı şiirden tamamen çıkararak meydan okur. Bu anlamda, Servet-i Fünûn şiir telakkisi Osmanlı düşün ve şiirini belirleyen Tanrı-merkezli paradigmanın asır sonunda yerini özne ve öznenin dünyevi deneyimini merkeze alan bir başka paradigmaya adım adım nasıl bıraktığını görmeyi de mümkün kılar.
Keywords : Osmanlı Şiiri, Recaizâde Mahmut Ekrem, Servet i Fünûn, dünyevileşme, öznenin merkezîleşmesi