DRESDEN VE VATİKAN YAZMA NÜSHALARINA GİRMEYEN OĞUZNAME HİKAYELERİ

Authors : Fuzuli BAYAT

Pages : 55-74

Doi:10.31126/akrajournal.671774

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2020-05-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk millî düşüncesinin, tarihinin en değerli eseri olan Dede Korkut Boylarının XV.  yüzyıla tekabül eden Dresden ve Vatikan yazma nüshalarında  bulunmayan birçok olay ve  kahraman kadrosu sözel şekilde Balkan Dağlarından Kazak çöllerine, Amu Derya’dan Hazar  Denizi’ne kadar geniş bir alanda yaşayan Oğuzların tarihi geçmişini anlatan hikâyelerde canlı  şekilde yaşatılmaktadır. Şöyle ki Dede Korkut hikâyeleri bugün dahi varlığını Anadolu, Azerbaycan,  Kazak, Karakalpak ve özellikle de Türkmen sahasında canlı icra ortamında sürdürmektedir.  Dresden ve Vatikan yazma nüshaları ile sözlü kültürde yaşayagelen Dede Korkut  olayları aradan geçen altı asır zarfında birçok değişikliğe uğramış, hatta Türkmen bahşılarının  anlattıkları yazma nüsha ile aynı olan Dede Korkut Boylarında da farklılıklar ortaya çıkmıştır.  Burada değişik adlarla bilinen Oğuzların sevimli kahramanı Bamsı Beyrek, Oğuz ilinin düşmanı  Tepegöz’le ilgili anlatılara da değinilmiştir. Sözelde var olan olumlu, örneğin sazlıktan  çıkan aslanı yenen Aslan Bey, mal-karaya zarar veren ejderi öldüren Ejder Bey, baskına gelen  düşmanı basan Iğdir, düşmanı yenen Utamış Han, yiğitliğiyle ün kazanmış Artık Kembağal,  düşman zindanından kaçıp kurtulan Gonur Bey, yigitlikte ün kazanan Göklan Han ve olumsuz  kahramanlardan Tokta Han, Ak Bay ve Kara Bay’ın boğasını çalan Talav Han vb. her ne kadar  Dede Korkut hikâyelerinde görülmese de sözlü gelenek için özgü olan bu Oğuznamelerin  araştırılması onların yazma nüshada mevcut olan kahraman kalıpları üzerinde şekillendiğini  gösterir.  Bu mekalede Dresden ve Vatikan nüshalarında olmayan Dede Korkut hikâyelerinin halk  nüshasının özellikleri araştırılmıştır.
Keywords : Yazma nüsha, oğuzname, sözlü gelenek, tarihi olay, şahıs kadrosu