TRAGIC COLLAPSE OF A MUSICIAN WITH SYPHILIS IN DOCTOR FAUSTUS

Authors : Nurullah ULUTAŞ

Pages : 193-209

Doi:10.31126/akrajournal.865084

View : 14 | Download : 16

Publication Date : 2022-01-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Dünya edebiyatında “Faust” veya “Faustus” kavramları çok yaygındır. Alman destanlarından türediği düşünülen bu kavram, birçok sanatçıya ilham verir. Başlı başına bu adla oluşturulan yapıtlar dışında birçok yapıtta çeşitli göndermelerle karşılık bulur. Faust ya da Faustus oldukça eski ve popüler bir orta çağ Alman klasik söylencesinin kahramanıdır. Büyüye olan merakı yüzünden şeytanla anlaşma yapıp sonunda lanetlenmiştir. Tarihsel olarak Doktor Faustus adının ve karakterinin kaynağı çok belirgin olmamakla beraber, birçok kaynakta muhtemelen 1500’lü yılların ilk yarısında Almanya’da Wittenberg civarında yaşamış bir büyücü ve simyager olan Alman Doktor Johann Georg Faust olduğu görüşü yaygın olarak kabul görür. Faust üzerine birçok eser yazılsa da özellikle Marlove ve Goethe’nin yapıtları bir şaheser olma niteliğini korumaktadır. Thomas Mann’ın Almanca ilk baskısı 1947 yılında yapılan Doktor Faustus adlı romanı da bu yapıtlardan biridir. Bu romanda, son derece yetenekli ve zeki biri olan Adrian Leverkühn’ün biyografisi öznel yaklaşımlarla ele alınır. Bu yapıtta önce din bilimleri (İlahiyat) alanına yönelen sonra bir anda yön değiştirip müzik alanında karar kılan bir bestekârın hayatı anlatılır. Akıl – duygu çatışması içerisinde bocalayan sanatçı, ruhsal esaret yaşadığı bir gece kendisini ziyarete gelen şeytanla bir anlaşma yapar. Bu anlaşmaya göre, 24 yıl boyunca aşk ve sevgiden vazgeçmesi şartıyla şeytan ona büyük besteler ilham edecek ve o da mesleğinin zirvesine erişecektir. Ancak bir hayat kadınıyla birlikte olup frengiye yakalanan Adrian Leverkühn, bu hatasının bedelini trajik bir çöküş sonucu ölümle öder. Thomas Mann, bazı eleştirmenler tarafından bir başyapıt olarak nitelenen Doktor Faustus adlı eserinde diğer romanlarında da görüldüğü üzere entelektüel kimliğini hissettirir. O, ro-manlarında sanat ve tıp başta olmak üzere hemen tüm disiplinlere yönelmeyi alışkanlık edinir. Okuyucu romanın olay örgüleri içinde gidip gelirken genel kültürünü de geliştirir. Yazar, bu bağlamda okuyucusunu bilgilendirmeyi ihmal etmez. Bu romanda da teknik olarak başkalarından faydalansa da müzik bilimiyle ilgili ayrıntılar, romana bir değer katar. Frengi hastalığının yarattığı kötü sonuçlar bir sanatçı üzerinden işlenir. Bu hastalığın şeytanla yaptığı anlaşma sonucunda büyük besteler yapan Adrian Leverkühn’ü nasıl adım adım yıprattığı ve trajik bir ölüme sürüklediği romanda işlenir. Yazar, frengi hastalığını aynı zamanda Almanya’nın Nazi yönetimi yüzünden siyasal, ekonomik ve demokratik anlamda çürümeye yüz tutmasıyla da ilişkilendirir. Romanda frengi dışında tifüs ve zatürre hastalıklarına da değinilir. Bu çalışmada Thomas Mann’ın Doktor Faustus adlı yapıtı üzerinden bir müzisyenin psiko-lojik çöküşü ve toplumsal itibarını nasıl kaybettiği analiz edilecektir.
Keywords : Thomas Mann, Doktor Faustus, Alman edebiyatı, müzik, frengi