Arap Edebiyatinda Sîret Türünün Oluşum Geleneği

Authors : Lalə BAYRAMOVA

Pages : 79-94

Doi:10.31126/akrajournal.928706

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2022-05-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Koca Doğu'ya açılan kapı sayılan Arap dünyasının her taşı ve duvarı bir kültür mer-kezi ve edebiyat yuvasıdır. Siret türünün Arap edebiyatı tarihinde çok özel bir yeri vardır. Ede-biyat temelini folklordan almıştır. Sözlü edebiyat Arap edebiyatının gelişimine büyük katkı sağlamıştır. Her milletin geçmişi eski folklor örneklerine dayandığı gibi, Arap halkının geçmişi, gelenekleri ve millî düşüncesi de folklorun temellerine dayanmaktadır. Arap edebî mirasının derin köklerine sahip folklor örnekleri, Arap dünyasını, Arap zekasını dünyaya haykıran "Binbir Gece" masalları, "Arapların Günleri", "Antara", "Az-Zir Selim", "Ebu Saif bin Ziyezen", "Ali Zibek", "Hamza el-Pehlivan", "Banu Hilal", "Az-Zahir Beybars" gibi edebî eserlerin vatanıdır. Siret, herhangi bir efsanevi kahraman ve cengâver hakkında, Arap destan mirasının kahramanca eylemleriyle yüceltilmiş halk masallarıdır. Destan, folklor türlerinin en büyüğüdür. Hal-kın tarihi, kültürel değerleri, gelecekle ilgili ümitleri, arzu ve duygularından bahseden Arap halk destanları, halk edebiyatı içinde büyük öneme sahiptir. Bu özellik halk içinde tanınmış gerçek kahramanların destansı görüntülerinin ortaya çıkması nedeniyledir. Dünya halkları arasında en fazla popüler olan Arap halk siretleri araştırmamızın esas konusudur. Temel amacımız, Arap edebiyatındaki siret türünün oluşma geleneğini üç dönem hâlinde incelemektir. Halkın medeni ve tarihî olaylarında önemli yer alan ünlü kahramanlarının bir kısmı yücel-tilerek ön plana çıkarılır ve bunun sonucunda halk siretleri doğar. Arap edebiyatında siret türünün oluşum geleneğini ortaya çıkarmak için onun hakkında temel bilgi verilmektedir. İkinci dönemde siretlere yeni kahramanlar ve olaylar eklenerek, böl-geden bölgeye, kuşaktan kuşağa geçerek ait olduğu halk arasında hangi koşullar altında yayıldı-ğından bahsedilmektedir. Bu amaca ulaşmak için edebî pazarların ve meşhur antolojilerin siretlerin yayılmasındaki rolü anlatılmaktadır. Üçüncü dönemde sözlü geleneği bilenler tarafından nesre ve nazma çevrilerek yazıya geçişi, suretlerin yazılı olarak oluşumu konusuna değinilmektedir. Bu amaçla Araplar tarafından şekillenen ve geliştirilen siretlerin, Arap edebiyatının tarihsel dönemleri ve edebî ortamı incelenmektedir. Bu çalışma, Arap edebiyatında önemli bir yer tutan siret türünün araştırılmasının halka yansıma biçimlerinden örnekler vererek farklı bir bakış açısı getirmeyi amaçlamaktadır. Kısacası, hem tipolojik hem de kronolojik ve renkli sanatsal malzeme içeren, karmaşık bir yapıya ve kompozisyona sahip olan siret türünün anlamı, kökeni ve oluşumu, evrimi ve günümüzdeki geçerliliğini gerektiren ana nedenler araştırılmaktadır. 
Keywords : siret, folklor, destan, tür, epik şiir