ANADOLU MECMUASI’NDA DOĞU ANADOLU VE KÜRTLER: MODERNİZM, MİLLİYETÇİLİK VE ÜNİTER DEVLET ALGISININ DERGİDEKİ YANSIMALARI

Authors : Necip Yıldız

Pages : 60-73

Doi:10.61337/tusbd.1298582

View : 78 | Download : 75

Publication Date : 2024-07-04

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, Anadolu Mecmuası’nda yayımlanmış olan Doğu Anadolu ve Kürtlerle ilgili yazılar, eleştirel metin okumasıyla incelenip değerlendirilmiştir. Toprağa dayalı Türk milliyetçiliği ve üniter devlet duyarlılığının temel belirleyen olduğu dergideki yazılarda Doğu Anadolunun, Selçuklulardan beri Türk toprağının doğal ve kıymetli bir parçası olduğu vurgulanırken; Doğu’daki Türk vatandaşlarının, Batı Anadolu’daki vatandaşlara kıyasla daha ‘katışıksız’ bir soya sahip olduğu iddia edilmekte ve vatanseverlikleri yüceltilmektedir. Öte yandan, Doğu Anadolu’daki “belli” bir kitle ise, kendilerine cahillik, ilkellik ve uygunsuz inançlar izafe edilerek eleştiri konusu yapılmaktadır. Feodallik kalıntısı olarak görülen Doğu’daki düzen, modernist/ulus-devletçi bakış açısıyla eleştirilmekte, bölgenin ‘misyonerce’ bir çaba ve idealizm sergilenerek ortaçağ zihniyetinden kurtarılması (modernize edilmesi) ve ülkeye entegre edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Dergide, ilkesel olarak salt Türklerin varlığı gözetilerek kurulduğu ifade edilen ‘Anadolu Cumhuriyeti’nin doğu kısmında Türk-olmayan unsurların sıkıntıya yol açtığı varsayımından hareketle, ‘yeterince asri olmayan’ bu unsurların ‘Türk gibi düşünmesi, Türk gibi duyması, Türk gibi inanması’ dışında hiç bir yol bulunmadığı ifade edilerek, ‘kültürel benzeştirme’ siyaseti önerilmektedir. Cumhuriyetin ilk yıllarında, rejime yakın olduğu izlenimi veren Anadolu Mecmuası çevresinin, Doğu Anadolu ve Kürtleri nasıl algıladıklarını daha yakından incelemek, tarihsel bakımdan bazı önemli veriler sağlayarak, bir çok bakımdan ufuk açıcı olacaktır. Anahtar kelimeler: Anadolu Mecmuası, modernizm, Türkiye, üniter devlet, Doğu Anadolu, Kürtler
Keywords : Anadolu Mecmuası, modernizm, Türkiye, üniter devlet, Doğu Anadolu, Kürtler