Direnişten İktidara: Bolivya’da Toplumsal Hareketlerin Siyasal Dönüşümdeki Rolü

Authors : Ceren UYSAL OĞUZ, Senem ATVUR

Pages : 217-246

View : 11 | Download : 10

Publication Date : 2015-06-20

Article Type : Other Papers

Abstract :Bolivya sahip olduğu doğal kaynak zenginliğine karşın Latin Amerika’daki en yoksul ve az gelmiş ülkelerden biridir. Sömürge dönemi ardından 1825’te bağımsızlık mücadelesinin kazanılması, birbirini izleyen diktatörlük ve demokrasi dönemleri Bolivya’nın diğer Latin Amerika ülkeleriyle ortak yönlerinden sadece bazılarıdır. Öte yandan Bolivya yerli nüfusun en fazla olduğu Latin Amerika ülkeleri arasındadır. 1980’lerden itibaren bölgede özellikle ABD ve uluslararası finans kurumları tarafından dayatılan neoliberal ekonomi politikaları, bu yoksul ülkedeki gelir uçurumunu daha da arttırmıştır. Bu dönemde sınıf bilinci ile sürdürülen mücadelenin yerini 2000’lere gelindiğinde ise yerli halkların hak arayışları almıştır. Özellikle Aymara yerlileri tarafından sürdürülen kimlik mücadelesi ülkedeki toplumsal hareketlerin bir unsuru olarak ön plana çıkmıştır. Ancak Bolivya’yı uluslararası gündemin üst sıralarına taşıyan en önemli gelişme, 1990’larda Dünya Bankası’nın da talebiyle Cochabamba Belediyesi tarafından su kaynaklarının ve hizmetlerinin özelleştirilmesi sürecidir. Farklı toplumsal kesimlerden özelleştirmeye gelen tepkiler, bir süre sonra Su ve Yaşam Hakkının Korunması Koordinasyonu ’nun, kısaca Coordinadora ’nın, ortaya çıkmasına yol açmıştır. Su Savaşları olarak adlandırılan sürecin sonunda yönetim geri adım atmış ve özelleştirme kararından vazgeçilmiştir. Bolivya’da toplumsal hareketlerin bir diğer unsuru, cocaleros olarak adlandırılan koka üreticileridir. Kokainin hammaddesi olması nedeniyle ABD’nin koka üretimine yasaklama getirme girişimleri, Bolivya’nın özellikle yerli halkları açısından kabul edilemez bir durumdur. Ülke ekonomisinde önemli yeri olan koka üretimi, yerliler tarafından tıbbi, kültürel ve dini amaçlarla yüzyıllardır geleneksel olarak sürdürülmektedir. Koka üreticilerinin mücadelesi, Bolivya siyasal yaşamına en önemli isimlerden birini kazandırmıştır; Evo Morales. Bir Aymara yerlisi olan Morales, Cocaleros lideri olarak başladığı siyasal mücadelesini partisi MAS insert ignore into journalissuearticles values(Sosyalizme Doğru Hareket - Movimiento al Socialismo); ile iktidara taşırken, Aralık 2005 seçimlerini %54 oy oranı ile kazanmış ve Bolivya’nın ilk yerli devlet başkanı olarak tarihe geçmiştir. Morales ve MAS’ı iktidara taşıyan süreçte en önemli noktalardan biri, farklı toplumsal kesimlerin sürdürdükleri mücadele ile hem neoliberal ekonomi politikalarına, hem de ülkede 500 yıldır süren yerli halklara karşı ayrımcılığa son verme istekleridir. Bu amaçla bir araya gelen yerli topluluklar, sendikalar, işçi ve köylü federasyonları ortak çıkarlar doğrultusunda gelişen toplumsal hareketlerin önemli örneklerine dönüşmüşlerdir. Bu çalışma ile amaçlanan 2000 yılındaki Cochabamba Direnişi’nden Evo Morales ve MAS’ın iktidara gelişine kadar geçen süreçte toplumsal hareketlerin rolünü irdelemektir. Farklı kesimlerin neoliberalizm karşıtlığı ortak noktasında bir araya geldiği ve ulus-ötesi bağlar kurabilen toplumsal hareketler siyasal dönüşümü kolaylaştırmıştır. Bu dönüşümün izleri Bolivya’nın 2009 Anayasası’nda görülebilmektedir.
Keywords : Bolivya, Evo Morales, Cochabamba, Cocaleros, toplumsal hareket