Şili Sosyalist Deneyiminin (1970-1973) Ekonomi- Politiğinin Tarih Yazını Üzerine

Authors : Özgüt BALKILIÇ

Pages : 533-564

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2018-12-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumsal mücadelelerin 20.yüzyıl boyunca hiç hız kesmeden ilerlediği Latin Amerika kıtasında, Şili’de Salvador Allende ve Unidad Popular iktidarı dönemi kuşkusuz özel bir önemi hak eder. Zira bu dönem, dünya tarihinde ilk defa seçimle iş başına gelmiş bir hükümetin bir toplumsal düzen olarak sosyalizme barışçı ve aşamalı bir şekilde geçme çabasına tanıklık etmiştir. Gerçekten de, Allende hükümeti sosyalizme geçiş için özellikle iktisadi düzeyde kapsamlı reformlar uygulamış ve bu reformların Şili toplumunu sosyalizme doğru yönelteceğini savunmuştur. Ancak, bu reformlar özellikle orta sınıfların hükümete ve sosyalist iktidara kendiliğinden desteğini sağlamadığı gibi, hükümetin bir askeri darbeyle yıkılmasını da engelleyememiştir. 1970’li yılların toplumsal mücadelelerinin önemli ve özgün bir deneyimi olan Allende dönemini anlamak için bu dönemin ekonomi politikalarına ve toplumsal mücadelelerin bu politikalar etrafında nasıl şekillendiğine dair geniş bir tarih yazımı gelişmiştir. Bu makale Allende döneminin söz konusu ekonomik politikalarının bir incelemesinden ziyade, söz konusu tarih yazınının nasıl şekillendiğini anlama çabasıdır. Bu anlamda makale söz konusu eserleri incelerken bu eserlerin dayandıkları teorik modellerin inceleme nesneleriyle ilişkisine odaklanacaktır. Zira, makale böylesi çalışmaların önemi ve iddiasının beslendikleri teorik modellerin bir sağlamasından ziyade, tarihsel gerçekliği farklı boyutlarıyla sunabilme yetilerinden kaynaklanması gerektiğini iddia etmektedir. Bu varsayıma dayanarak, makale Şili sosyalizminin tarih yazımını jeopolitik düzey, devlet düzeyi ve toplumsal hareketler düzeyi olmak üzere üç düzeyde inceleyecektir. Jeopolitik düzeyde Amerika Birleşik Devletleri’nin sosyalist iktidar ve darbe sürecindeki rolüne odaklanan çalışmalar ele alınacaktır. İkinci düzeyde sosyalist iktidarın siyasi, toplumsal ve iktisadi politikalarını inceleyen çalışmalar incelenecektir. Üçüncü olarak ise toplumsal hareketler ile sosyalist hükümet arasındaki ilişkileri analiz eden çalışmalara odaklanılacaktır.
Keywords : Şili, Salvador Allende, Unidad Popular, ABD, Toplumsal Hareketler