‘Yeni Kapitalizm’ Teorileri, Dijital Devrim ve Türkiye Kapitalizmi

Authors : Alpaslan AKÇORAOĞLU

Pages : 525-575

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2019-10-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Yirminci yüzyılın son on yılından itibaren dünyanın ileri kapitalist merkezlerinde bilgi ve yeniliğe dayalı bir ‘yeni kapitalizm’ aşamasına geçildiği görülmektedir. Bu makalenin amaçlarından biri, merkez ülkelerde gelişen çağdaş kapitalizme ilişkin modern ana akım ve Marxian teorileri incelemektir. Diğer yandan, bu makalenin diğer bir amacı ise Türkiye ekonomisinin böyle bir yapısal dönüşüm için asgari ön koşulları taşıyıp taşımadığını tartışmaktır. Bu makalede çağdaş ana-akım bilgi teorilerinin basit ve yetersiz yapılarının radikal bir eleştirisi sunulmaktadır. Buna karşın, Marxian teorilerin, daha kapsamlı, karmaşık ve çok boyutlu bir çağdaş kapitalizm perspektifi sağladığı ileri sürülebilir. Bu çalışmada incelenen Marxian yeni kapitalizm teorileri şunlardır: dijital kapitalizm teorisi, otonomist teori, bilişsel kapitalizm teorisi, ulusötesi bilgisel kapitalizm teorisi ve bilişsel materyalizm teorisi. Yeni kapitalizmi, tarihsel kapitalizmin bir aşaması olarak gören Marxian teoriler, toplumsal ilişkilerin tarihsel boyutunu, üretken güçlerin gelişimini, bilgi/güç ilişkilerini ve sınıf çelişkilerini teorik analizlerine dâhil etmektedirler. Tekno-iyimser ortodoks iktisatçılar, yeni kapitalizmin yüksek-becerili, yüksek ücretli işler yaratacağını ve ayrıca, toplumsal eşitsizliklere ve iktisadi durgunluğa son vereceğini düşünüyorlardı. Buna karşın, dijital dönüşümün merkez ülkelerde aşırı birikim sorununu daha da ağırlaştırdığı, iktisadi eşitsizlikleri daha da arttırdığı, kitlesel işsizliği yaygınlaştırdığı ve güvencesiz/geçici istihdamı büyüttüğü gözlemlenmektedir. Diğer yandan, küresel ekonominin yarı-çevre ekonomilerinin, yeni kapitalizm çağında ileri kapitalist merkezler ile aralarındaki açığı kapatabilmeleri için ekonomilerini bu yeni çağın gereklerine göre dönüştürmelerinin zorunlu olduğu düşünülmektedir. Türkiye’de hem ‘elit’ entelektüel emek niceliksel ve niteliksel olarak yetersizdir ve hem de bilişsel kapitalizmin zorunlu unsuru olan kitlesel entelektüellik gelişmemiştir. Ayrıca, Türkiye ekonomisinin önemli ‘yapısal zayıflıkları’ ve bilim ve teknolojiye ayrılan göreli olarak yetersiz kaynaklar, teknoloji-odaklı uzun-dönemli bir iktisadi dönüşüm için önemli engellerdir.
Keywords : Bilişsel kapitalizm, dijital kapitalizm, otonomist teori, ulusötesi bilgi kapitalizmi, Türkiye kapitalizmi