İslamcı Düşünce, DP ve Milli İradecilik: Necip Fazıl, Eşref Edip ve Menderes Üzerine Bir Karşılaştırma

Authors : Ekin Kadir SELÇUK, Aynur KÖSE

Pages : 61-88

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2021-03-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye tarihinde sembolik bir önemi olan Arapça ezan yasağının kalkması ve Ayasofya’nın yeniden camiye çevrilmesi kararları Türkiye politik hayatında merkez sağ ile İslamcı muhafazakâr sağ arasındaki ilişkinin yeniden düşünülmesini gerektirmiştir. Zira her iki sembolik olayda da Türkiye’yi yönetenler birbirinin benzeri bir siyasal söylem kullanarak aralarındaki ortaklığı açık etmişlerdir. Burada kullanılan temel slogan milli irade söylemidir. Merkez sağ, milli iradecilik ve İslamcı düşünce ve düşünürler anahtar kelimeleriyle özetlenebilecek bu çalışmada birincil kaynaklar üzerinden DP ve İslamcı-muhafazakâr yazarların söylemleri incelenmiştir. Çalışmanın amacı, 1950’ler Türkiye’sinde DP ile başlayan merkez sağ geleneğin İslamcılık ve muhafazakârlıkla arasındaki muğlak mesafenin izlerini milli iradecilik yaklaşımı etrafında analiz etmektir. Çalışmada dönemin hegemonya mücadelesinde DP ve İslamcı yazarların dinsel semboller ve değerler üzerinden milli irade ortak söyleminde birleşmelerinin, o dönem ve sonrasında Türkiye sağ siyasetinin anti-demokratik çoğunlukçu bir siyaset haline gelmesinde etkili olduğu öne sürülmektedir. Nitel içerik analizi kullanılan makalede DP lideri Adnan Menderes ile Necip Fazıl ve Eşref Edip’in görüşlerini yansıtan yazılar milli iradeciliğin temel özellikleri çerçevesinde analiz edilmiştir. Buna göre “organik toplum ve ötekileştirici/düşmanlaştırıcı siyaset”, “çoğunlukçu siyaset” ve “otoriter siyaset” olarak analiz kategorileri belirlenmiş ve söylemler çözümlenmiştir. Analiz sonucunda DP ve İslamcı yazarların toplumu temelde din ve millet esasına dayalı bir bütün olarak görerek milli iradeciliğin organik toplum idealini paylaştıkları saptanmıştır. Organik toplumun dışında kalanlara ise düşmanlaştırıcı siyaset anlayışı çerçevesinde nasıl muamele edileceği gerek Menderes gerekse İslamcı yazarların söylemlerinde geniş yer bulmuştur. Seçimde çoğunluğun oyunu alan adayın milli iradenin tek temsilcisi olduğu esasına dayanan çoğunlukçu anlayış DP ve onu destekleyen İslamcı yazarların söylemlerinde ortaklaştıkları noktalardan bir diğeridir. Organik bir toplum olarak görülen milletin düzen ve uyum içinde yaşaması için gerekirse özgürlüklerin sınırlandırılması hususunda da tarafların görüş birliği içinde oldukları saptanmıştır. Bu özellikleriyle ortaya koymaya çalıştığımız milli iradecilik, üzerinde İslamcı yazarlarla merkez sağın ortaklaştığı ve Türkiye’de otoriter siyasetin bugün de dahil olmak üzere on yıllar boyunca nasıl hakim olabildiğini anlamamızı sağlaması açısından önemlidir.
Keywords : Milli İradecilik, Necip Fazıl Kısakürek, Eşref Edip Fergan, İslamcı Düşünce, Çoğunlukçuluk, Otoriterlik