Kemer Sıkmanın Siyasal İktisadi Yazındaki Kökenlerine İlişkin Bir İnceleme

Authors : Ali Berçem Aşıcı

Pages : 71-98

Doi:10.25064/mulkiye.1401581

View : 78 | Download : 47

Publication Date : 2024-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Kemer sıkarak krizden çıkılacağı ve ekonomik büyümenin sağlanacağı düşüncesi en temelde refah devletini hedef almaktadır. Bu bağlamda kemer sıkma kapitalizmle birlikte toplumsal sınıflardan bağımsız düşünülemeyecek olup bir disiplin mekanizması işlevi görerek genellikle sermaye sınıfının lehine olan uygulamalar bütününü ifade etmektedir. Kemer sıkmanın tarihi toplumun disipline edilmesine, ahlakçı bir anlayışa ve ‘biyopolitika’ya dayanmaktadır. ABD liberalizminde, 2008 krizi sonrasında her ne kadar bu düşünce alt üst olsa da birey kendi ekonomik kararlarının sonucundan kendi sorumluyken; Avrupa’da piyasa riski toplumsal bir sorumluluk olarak görülmektedir. Piyasanın kusurları devletlerin kusurlarıdır ve devletler de bunu topluma yansıtmalıdır. Toplumun erdemli her bir üyesi de yaratılan riskten payına düşeni ödemelidir. Bu bağlamda kemer sıkma günümüzde daha çok finansal kapitalist sistemin risklerini yönetilen toplumsal sınıflara yansıtan politikalar bütününü ifade etmektedir. Önemli sosyal ve siyasal sonuçları olan kemer sıkma politikaları yakın zamanda ortaya çıkan bir siyasal düşünce olmadığı gibi düşünsel kökenlerinin filizlendiği uzak tarihinin incelenmesinin günümüz kemer sıkma rejimlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlayacağı düşünülmektedir. Bu yazıda antik dönemlerdeki anlamlarından yola çıkılarak kavramın siyasal iktisadi yazındaki kullanım alanları incelenmektedir. Kavramın günümüzdeki anlamını kazanması için belirli tarihsel koşulların gerçekleşmesi gerekmektedir. Önceleri daha çok bireylere yönelik bir yaşam biçimi nasihatleri şeklinde kullanıldığı görülen kavramın zamanla daha çok devlet maliyesine yönelik nasihatleri bünyesinde topladığı görülmektedir. Kapitalist sistemin nüvelerinin atıldığı doğal hukuk kuramcılarıyla birlikte kavramın günümüzdeki kuramsal dayanaklarına kavuştuğu gözlemlenmektedir. Makalede, kemer sıkma ‘erdemleri’ tarihinin analizinin ardından Jean-Jacques Rousseau’nun ve John Maynard Keynes’in siyasal iktisada dair tartışmalarında kemer sıkmanın eleştirel kökenleri yakalanmaya çalışılmaktadır. Kemer sıkmanın farklı tarihsel dönemlerde ve ülkelerde neden tekrar tekrar gündeme getirildiği sorusu onun sadece devlet maliyesine ilişkin bir kavram olmadığının anlaşılmasını sağlamaktadır. Kemer sıkma toplumsal bir disiplin mekanizması olarak kullanılmaktadır. Rousseaucu anlamıyla kamusal çıkarın aleyhine olan kemer sıkma 20. yüzyıldan bugüne “despot” bir kamusal ekonomi anlayışını ifade etmektedir. Kavramın siyasal iktisadi yazındaki uzun tarihi süregelen kemer sıkma pratiklerinin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.
Keywords : Kemer sıkma, devlet, toplum, harcama, krematistik