Bir YÛNUS EMRE muakkibi: AZÎZ MAHMÛD HÜDÂYÎ

Authors : Muhittin TURAN

Pages : 185-196

Doi:10.38122/ased.52.5

View : 15 | Download : 13

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu tasavvuf kurumunun ilk temsilcilerinden olan Yûnus Emre insert ignore into journalissuearticles values(1240? - 1321?);’nin or-taya koyduğu Risâletü’n-Nushiyye ve Dîvân’ında Anadolu irfanının izleri bariz bir şekilde görü-lür. O, zamanın ve daha sonra da geçerliliğini kaybetmeyen halkın manevi ihtiyaçlarını en temiz Türkçe ile gidermeye çalışmıştır. “İnsan” denen varlığı tasavvuf iklimi içerisinde anlamlandır-mıştır. Yûnus, bu varlığın iç dünyasında potansiyel olarak mevcut olan ve “kuş dili” de denen “aşk” kavramını aramış ve bu arayış, Yûnus’tan sonra da birçok meşrep, tarikat ve meslek erba-bı için kılavuz olmuştur. 16. yüzyıl tekke-tasavvuf edebiyatının temsilcilerinden biri olan Azîz Mahmûd Hüdâyî de bu kişilerden biridir. Ekseriyetle ilahi nazım türü ile kaleme aldığı şiirleri Yûnus Emre tarzındadır. Hem aruz hem de hece vezniyle ortaya koyduğu, akıcı, sade ve samimi bir eda hissettiren şiirlerini bir tebliğ yöntemi olarak kullanmış ve bu şiirler halktan padişaha kadar geniş bir yelpazede okuyucu kitlesi bulmuştur. Bazı şiirleri de bestelenmiştir. Tekke-tasavvuf edebiyatı kapsamında değerlendirebileceğimiz Azîz Mahmûd Hüdâyî’nin şiirleri sami-mi ve halkın kolayca anlayabileceği basit mısralarla halkı tasavvuf yoluna davet etmiştir. Şiirle-rinde Yûnus Emre tarzındaki, bazen de nazireyi andıran ilahileri hemen dikkat çeker. Bu yazıda Yûnus Emre’nin Azîz Mahmûd Hüdâyî’ye üslup ve muhteva bakımından tesiri ortaya konmaya çalışılacaktır. Bu sayede Orta Asya’daki Ahmed Yesevî’nin hikmetleriyle bir ırmak misali akan ve Anadolu’daki ilk ve en kuvvetli temsilcisi olan Yûnus Emre ile devam eden sufiyane şiir, 16. yüzyıldaki temsilcisinin dilinden anlatılmaya çalışılacaktır.
Keywords : Yûnus Emre, Azîz Mahmûd Hüdâyî, tasavvuf, Yûnus Emre, Azîz Mahmûd Hüdâyî, tasavvuf