Oryantalist Dozy’nin Kur’an Hakkındaki İddialarına İsmail Fennî Ertuğrul’un Verdiği Cevaplar

Authors : Hakan UĞUR

Pages : 399-428

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2019-11-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Oryantalistler, 11. yüzyıldan itibaren İslâm ve Kuran hakkında araştırmalar yapmışlar ve Kur’an aleyhinde yayınlar yapmışlardır. 19. yüzyıldan itibaren oryantalist çalışmalarda İslâm’a ve Kur’an’a yaklaşımları bakımından nisbî bir yumuşaklık yer aldığı dikkat çekmektedir. Ancak peşin hüküm ve duygusallıktan uzak kaldığı iddia edilen oryantalistler dahi, kin ve garazlarını satır aralarında da olsa belirtmekten kendilerini alamamışlardır. Çoğu oryantalistin eserlerinde, ne kadar tarafsız görünürlerse görünsünler iki konu daima kendini göstermektedir: Hz. Peygamberin peygamberliğinin sıhhati ve Kur’an’ın kaynağı ve onun vahiy mahsulü olup olmaması meselesi.             İsmail Fennî Ertuğrul, dinî bilgileri yetersiz olan Müslümanların zihinlerinin Dozy’nin “İslâm Tarihi” adlı eserinden etkilenmesini önlemek için “Kitab-ı İzâle-i Şükûk” adlı eseri kaleme almış ve bu eserde, İslâm, Kur’an ve Hz. Peygamber hakkında ileri sürülen ve bu gün de değişik şekillerde tekrarlanan itiraz ve hücumları dile getirerek cevaplandırmıştır. Bu fikirlerini ortaya koyarken Fransız felsefeci Barthelmy Sentiler’in insert ignore into journalissuearticles values(ö. 1895);   “Muhammed ve Kur’an” adlı eserinden geniş ölçüde faydalanmıştır. Ertuğrul, Dozy’nin eserinde ele alınan, Hz. Peygamber’in bazi şahsî tasarrufları, onun sara ve isteri hastası olması, Bahîra ve Nastura ile görüşmesi, Arap kabilelerinin korkudan iman etmeleri, kırtas olayı, garânîk vakası, Kur’an’ın üslubunun düzensiz olması, Kur’an’ın dilinin fasih olmaması ve onda gramer hatalarının bulunması, bazı ayetlerin Hz. Ömer’in arzusuna göre nazil olması, Kur’an kıssalarının Tevrat’tan alınması gibi iddiaları ele alarak cevaplandırmaya çalışmıştır. Bu eser, akademik olmaktan çok, Müslümanların imanını kurtarmak ve tereddütlerini gidermek amacıyla yazılmıştır. Bu sebeple Dozy’nin iddiaları derinlikle ve sistemli olarak ele alınmaktan öte, Batılı yazarların da görüşlerine dayandırılarak sathî aklî deliller ve hadis rivayetleri yoluyla cevaplandırılmaya çalışılmıştır. Neşredildiği dönemde İslâm coğrafyasında büyük infiallere yol açan ve Osmanlı yönetimi tarafından tercümesinin basımı ve dağıtımı yasaklanan Dozy’nin İslâm tarihi adlı eseri hakkındaki bir reddiye olması ve İngilizce ve Fransızcaya vakıf bir zat tarafından Batılı kaynaklar da kullanılarak hazırlanan bir eser olması bakımından İsmail Fennî Ertuğrul’un Kitab-ı İzâle-i Şükûk adlı eseri önem taşımaktadır. Bu eserin Latin harfleriyle neşredilmesi oryantalizme yönelik reddiye literatürü için önemli bir kazanım olacaktır.
Keywords : Dozy, Oryantalizm, İsmail Fenni Ertuğrul