Lügavî İbdâl ve İlk Dönem Arap Lehçerinin üzerindeki Etkisi

Authors : İclal ARSLAN, Muna HAJ SALEH

Pages : 545-566

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İlk dönem Arap lehçeleri sentaks, semantik, morfolojik ve fonetik düzeylerde farklılık göstermektedir. Fonetik düzeyde farklılık gösteren sebeplerden biri ‘Lügavî İbdâl/Mahreç Yakınlığına bağlı İbdâl’dır. Bu çeşit ibdalin oluşumunda herhangi bir şart ve kural bulunmamaktadır. İbdâl lugavînin kullanımında kabileler arasında farklılık görülmektedir. Bu farklı kullanımlar semâî yolla şart ve kural olmaksızın yapılmaktadır. Bu yazıda, ‘Lügavî İbdâl’ oluşumuna izin veren harflerin mahreç ve sıfatlarına dayanarak incelenme yapılmaktadır, ve sıralandığı şekliyle yer alır: Mütecânis harfler, Mütecâvir harfler, Mütekârib harfler ve Mütebâid harfler arasında ibdâl. Ayrıca bu taksime beşinci olaraki ilk dönem dilcilerin ibdal olarak kabul ettiği fakat ondan farklı olan diğer bir çeşit eklenebilir. Kabilelerine nisbet edilmeyen bazı rivayetler bulunmaktadır. Bu rivayetler ilk dönem dilcilerin tarafından ibdal olarak kabul edilmiştir. Fakat son dönem dilciler mübdel ve mübdel-minh harfleri arasında sıfat ve mahreçleri bakımından ortak özelliğe sahip olmamaları nedeniyle bu görüşe katılmamaktadır. İbdâl lügavîninin incelediğimiz bu kısımları örneklerle ve Kuran kıraatlerde geçtiği yerleri bahsedilmesiyle ayrıntılı olarak inceledik. Bu inceleme ilk ve son dönem âlimlerinin görüşleri ile hem kendi aralarında ve hem deilk ve son alimler arasında tartışılmıştır. çerçevesindedir. ‘Lügavî İbdâl’i i ncelerken â limlerin ihtilafa düştüğü bazı konular tartışılmaktadır.
Keywords : Kadîm Arap Lahçeleri, Lügavî İbdâl, Kurân Kıraatleri, Fonetik Düzey, Harflerin Mahreçleri, Harflerin Sıfatları