19. Yüzyilda Osmanlı Maliyesinde Değişim, Bürokratik Düzenlemeler ve Maliye Nezâretinin Kurulması

Authors : Aslıhan NAKİBOĞLU

Pages : 74-94

View : 12 | Download : 12

Publication Date : 2012-08-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanzîmât Osmanlı maliye tarihi açısından önceki dönemlere göre farklı özellikler taşıyan bir yeniden düzenlenme dönemi olmuştur. İmparatorluğun devlet yapısı Tanzîmât hareketinden önemli ölçüde etkilendiği için oluşturulan yeni kurumlar geleneksel Osmanlı İmparatorluğu teşkilatında önemli bir değişim meydana getirmiştir. İmparatorlukta devlet işlerinin görüldüğü en üst makam olan Dîvân-ı Hümâyun, zamanla toplanma ve danışma niteliğini kaybederek, II. Mahmut döneminde kaldırılmış, yerini Avrupa örneğine göre kurulan nezâretler almıştır. Maliye nezâreti kurulan bu ilk nezâretler arasında yerini almıştır. Böylece bakanlıklar esasına dayalı merkezi yönetim birimlerinin de temelleri atılmıştır. 1840 yılı sonrasında maliye nezâreti, mali idarenin tek sorumlusu haline gelmiş ve devletin bütün gelir ve giderlerini tek elden idare etme süreci başlamıştır. Maliye nezâretinin kurulmasındaki temel amaç, çoklu hazine yapısına son vererek imparatorluğun gelir ve gider kaynaklarının mümkün olduğunca tek hazinede toplanmasını sağlamak olmuştur. Bu amacın arkasındaki temel düşünce ise taşrada yolsuzlukların ve problemlerin önüne geçerek vergi gelirlerini artırmaktı. Merkezileşmenin temel hedefi ise kurumsal yenilikleri imparatorluğun tümünde uygulama isteğidir. 19.yüzyılda Osmanlı maliyesinde değişim: başlıca bürokratik düzenlemeler ve maliye nezaretinin kurulması isimli makale çalışmasında, 1840 yılında maliye nezaretinin merkez teşkilatı ve bu teşkilat içerisinde yer alan bürolar ve görevleri hakkında bilgiler verilerek değerlendirme yapılacaktır.
Keywords : Osmanlı İmparatorluğu, Tanzimat, Finans