İran-Rusya ilişkileri: Stratejik ortaklık mı rekabet mi?

Authors : Sabir ASKEROĞLU

Pages : 577-594

Doi:10.25287/ohuiibf.1018646

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2022-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Soğuk Savaş dönemi boyunca sorunlu ilişkiler içerisinde olan Moskova ile Tahran Sovyetlerin son döneminden itibaren ilişkileri düzelmeye başlamıştır. 2011’de başlayan Suriye krizi İran ile Rusya’yı Suriye’de jeopolitik müttefik haline getirmiştir. Fakat daha sonra bu yakınlık rekabete dönüşmüştür. Rusya İran’la iş birliğini kendi çıkarları doğrultusunda kullanmaya başlaması, ABD, İsrail ve Türkiye’yle kurduğu ve kurmaya çalıştığı iş birliği alanları İran’ın aleyhine olmaya başlaması Moskova-Tahran hattından gerginliklere yol açmıştır. İran-Rus ilişkilerini etkileyen en önemli faktörlerden biri İran’ın nükleer programı olmuştur. Her ne kadar Rusya Tahran’ın nükleer programıyla ilgili daha ılımlı söylemde bulunarak Batı’nın baskı politikalarına karşı çıkmış olsa da İran’a yönelik BM Güvenlik Konseyi nezdinde alınan ağırlaştırılmış yaptırım kararlarına katılmıştır. Rusya İran’ın nükleer programını Batı’yla ilişkilerinde bir pazarlık konusu yapmıştır. Petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarını üreten ve ihraç eden iki ülke olan İran ve Rusya aynı zamanda bu alanda birbirinin rakibi durumundadır. Rusya OPEC+ çerçevesinde Suudi Arabistan’la daha sıkı iş birliği içinde olup, yaptırımlar sonucu uluslararası petrol piyasalarından dışlanan İran’ın payını paylaşmaktadırlar. İran doğalgazını Avrupa’ya ihraç edilmesini ise Rusya kendisi için ekonomik tehdit olarak görmekte. Bu çalışma Rusya ile İran’ın iş birliği alanları olduğu gibi ciddi sayıda rekabet alanlarının olduğunu incelemeye çalışmıştır. Rekabet alanlarının iş birliği alanlarından daha fazla olduğu sonucuna varılmıştır.
Keywords : Rusya, İran, Suriye, İsrail, Türkiye