Gürsoy Akça’nın çalışmaları ışığında Osmanlı’dan günümüze toplumsal değişme ve modernleşme

Authors : Mehmet Mesut BALLI

Pages : 136-165

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :16. yüzyıldan sonra hem Batı’da ortaya çıkan değişim hem de Osmanlıda baş gösteren idari, askeri ve mali bozulmalar Osmanlı devleti aleyhine bir durum ortaya çıkardı. Gerek iç durumdaki bozulmalar gerekse de dışarıdaki gelişmelerle birlikte Batı ile Osmanlı arasındaki makas gittikçe açıldı. Osmanlı devlet adamlarının ve düşünürlerinin bu durumu fark etmesi üzerine, bir takım yenilik temelli öneriler getirildi, adımlar atıldı. Bu öneriler ve adımlar yönetim insert ignore into journalissuearticles values(devlet); katında destek bulduğu gibi tepkilerle de karşılandı. Aynı durum yönetilen zümreler için de geçerlidir. Bu da Osmanlı toplum yapısının temel dinamiklerinin anlaşılmasını gerektirmektedir. Bu mesele üzerine geniş bir literatür söz konusudur. Bu literatüre katkı sağlayan araştırmacılardan biri de Gürsoy Akça’dır. Bu çalışmada Osmanlı toplum yapısına ve Osmanlı modernleşmesine yoğunlaşan Akça’nın görüşleri ışığında Osmanlı toplum yapısının temel dinamikleri ortaya konulmuş, Osmanlı modernleşmesi hukuksal ve iktisadi alanlar üzerinden ele alınmıştır. Bunun yanında Akça’nın yoğunlaştığı konulardan diğerleri, ulus-devlet, postmodernizm ve küreselleşmedir. Bunların da temelde Akça’nın görüşleri ve tespitleri ışığında değerlendirilmesi yine bu metnin amacı arasındadır. Çalışmada özel olarak, yönetici kesim içinde yer alan ulemaya ve yönetilen kesim içindeki ahilik konularına değinildi. Bu iki zümre üzerinden Osmanlı toplum yapısının bir fotoğrafı çekildi. Ayrıca Osmanlı modernleşmesi temel kulvarlarından olan hukuki ve iktisadi alanlardaki gelişmeler de tarihsel olgular etrafından ortaya konuldu. Bunlar içinde de örf ve sanayileşme gibi konulara ayrıca yoğunlaşıldı. Zira özellikle bu iki konu Osmanlının geçtiği sürecin ve çabalarının anlaşılmasında kilit önemdedir. Böylece Osmanlı modernleşmesinin nasıl bir kültürel, siyasal, iktisadi temelden hareketle gerçekleştirilmeye çalışıldığı gösterildi.
Keywords : Gürsoy, Akça, Osmanlı, Toplumu, Ulus, postmodernizm, küreselleşme