Sultan Sancar ve Büyük Selçuklu Devletinin Çöküşten Önce Son Parlayışı

Authors : Salim KOCA

Pages : 31-80

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2018-01-10

Article Type : Research Paper

Abstract :Büyük Selçuklu Devleti’nin son hükümdarı olan Sultan Sancar, 21 yıl Horasan meliki, yani vassal/tâbi hükümdar olarak, 39 yıl da Büyük Selçuklu Devleti sultanı, yani bağımsız hükümdar olarak toplam 60 yıl gibi uzun bir süre hükümdarlık yapmıştır. Onun bu uzun saltanatı, Büyük Selçuklu Devleti’nin son parlak devri olmuştur. Sancar’ın gerek meliklik devri olsun gerekse sultanlık devri olsun her ikisi de yoğun ve başarılı siyasî ve askerî faaliyetlerle geçmiştir. Sancar, izlemiş olduğu siyasî ve askerî faaliyetlerde belirli ve önemli bir amaç gütmüştür. Onun bu amacını şu şekilde belirtmek mümkündür: Bilindiği gibi, Tuğrul Bey, Alp Arslan ve Melikşâh gibi büyük Selçuklu hükümdarları, siyasî ve askerî faaliyetlerde büyük bir başarı göstererek, İslâm dünyasında siyasî ve manevî birliği büyük ölçüde sağlamışlardı. Sancar da, babasının ve dedelerinin bu büyük başarısını daima korumak, devam ettirmek ve geliştirmek gayreti içinde olmuştur. Bunun için o, hem meliklik hem de sultanlık döneminde, devletin çekirdek arazisi olan Horasan’ı vassal insert ignore into journalissuearticles values(tâbi); devletlerle çevirerek, Büyük Selçuklu Devletini güvenlik altına almıştır. Böylece o, bu ülkeyi insert ignore into journalissuearticles values(Horasan); huzur ve güvenlik içinde bir istikrar adası hâline getirmiştir. Fakat onun bu başarısı Moğol Karahıtaylar karşısında uğradığı bozgun ile kesintiye uğramış, Türkmen insert ignore into journalissuearticles values(Oğuz); ayaklanması ile de son bulmuştur. Tarihin garip tecellisidir ki, Türkmenler nasıl bir zamanlar kendi devletleri olan Büyük Selçuklu Devleti’nin kurulmasında birinci derecede rol oynadıysalar, yıkılmasında da aynı rolü oynadılar. Bu makalede, özellikle Türk tarihinin bu ibret verici olayı değerlendirilmiştir. 
Keywords : Melik Sancar, Sultan Mahmûd, Sultan Berk Yaruk, Sultan Muhammed Tapar, Sultan Sancar, Emir Komaç, Horasan, Merv Şehri, Belh Şehri, Harezmşâhlar, Karahanlılar, Gurlular, Katavan Bozgunu