DÎVÂNU LUGÂTİ’T-TÜRK VE KUTADGU BİLİG’DE HİDROGRAFİK TERİMLER VE METAFORİK KULLANIMLARI

Authors : Zekiye Gizem DEBRELİ

Pages : 139-167

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk kültüründe önemli bir yere sahip olan “su” motifi, bugüne kadar pek çok araştırmaya konu olmuştur. Bu araştırmaların bazılarında “su” motifi, halk inanışları ve mitoloji bağlamında ele alınırken bazı araştırmalarda ise konuya leksikografik açıdan yaklaşılmıştır. Dîvânu Lugâti’t-Türk ve Kutadgu Bilig’de hidrografik terimler ve metaforik kullanımlarını tespit ve izah etmek amacıyla yapılmış olan bu çalışmanın giriş bölümünde Türk kültüründe “su” motifinin halk inanışları ve mitoloji bağlamında anlam ve önemi üzerinde duruldu. Konunun leksikografik boyutu üzerine yapılan çalışmalar hakkında bilgi verildi.Birinci bölümde Dîvânu Lugâti’t-Türk ve Kutadgu Bilig’de yer alan hidrografik terimler ve örnekleri gösterildi. İkinci bölümde ise önce metafor kavramı üzerinde duruldu, ardından Dîvânu Lugâti’t-Türk ve Kutadgu Bilig’de tespit edilen hidrografik terimlerin metaforik kullanımları örnekler üzerinden açıklandı. Tespit edilen kavramsal metaforlarda suyun arındıran, iyileştiren olumlu özelliklerinden yararlanıldığı; çok olan her şey için ırmak, deniz metaforunun kullanıldığı; “ordu taşkın akan sudur” metaforunda suyun kontrol edilemez, korkutucu gücünden yararlanıldığı; “dünya acı sudur”, “dünya kuyudur” gibi metaforlarda ise tasavvufi dünya görüşünün etkili olduğu anlaşılmıştır. Sonuç bölümünde bu ve bunun gibi bulgular özetlenerek ifade edilmiştir.
Keywords : Metafor, hidrografik terimler, Dîvânu Lugâtit Türk, Kutadgu Bilig