KÜLTÜREL MİRAS BAĞLAMINDA GELENEKSEL KIR MİMARİSİNİN YAŞATILMASINA BİR ÖRNEK: BAHÇECİLER EVİ (ŞAVŞAT, ARTVİN)

Authors : Leman ALBAYRAK, Cevdet YILMAZ

Pages : 193-225

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Geleneksel kır meskenleri, yerel coğrafi koşullar ile insanların sosyo-ekonomik yapı ve ihtiyaçlarına göre inşa edilmiş beşerî yapılardır. Bir kır meskeninin inşasında; coğrafi çevrede bulunan malzeme, yapan ustanın mahareti, ailenin gelir düzeyi ve sosyal statüsü, sahibinin sürdürdüğü ekonomik faaliyetin türü gibi birçok faktör rol oynar. Meskenin kuruluş yerini ise; iklim, bakı, eğim, malzemenin cinsi ve kalitesi gibi faktörler belirler. Kırsal meskenler yüzlerce yıllık geçmişten kaynaklanan kültürel birikimle inşa edildiklerinden bulundukları ortama sağladıkları uyumla dikkati çekerler. Bu özellikleriyle kırsal coğrafi peyzajın en önemli unsuru olan meskenler, geçmiş ile gelecek arasında bağ kuran önemli kültür değerlerimizden biridir. Günümüz dünyasında yaşanan hızlı değişimden kırsal mimari de nasibini almakta, köylerimizde bulunan geleneksel meskenler hızla tahrip olmakta; tamir, bakım ve yeniden inşa süreci sırasında asli özelliklerini kaybederek tek tek yok olmaktadırlar. Yaşanan bu süreç, yüzyıllar ötesinden coğrafi çevreye uyum sağlayarak günümüze ulaşan kırsal mimari kültürümüzü yok etmekte, buna dair kültürel birikimimizin nasıl korunacağı problemini beraberinde getirmektedir. Bu durum kırsal meskenlerin korunması ve yaşatılması konusunda hepimize sorumluluk yüklemektedir. Araştırmada, Artvin’in Şavşat ilçesinde bulunan Bahçeciler Evi’nin geleneksel mimari dokusu korunarak günümüz ihtiyaçlarına göre nasıl dönüştürüldüğü incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış, Bahçeciler Evi’nin bulunduğu Aşağı Koyunlu köyünde 2020 yılı yaz mevsiminde arazi çalışması yapılmış, Bahçeci ailesinden 4 kişiyle görüşülmüş, elde edilen veriler betimsel analiz tekniğiyle analiz edilmiştir. Bulgulara göre Bahçeciler Evi’nin yaşatılmasında ailenin ekonomik, sosyal ve kültürel yapısı etkili olmuştur. Evin fiziki ve beşeri çevre koşulları göz önünde bulundurularak inşa edilmiş olması geleneksel bir meskenin aslına uygun olarak yeni ihtiyaçlara göre şekillendirilmesini kolaylaştırmıştır. Bahçeciler Evi bu yenilenmiş haliyle yerel coğrafi koşullara dair tecrübe ve kültürel birikimin geleceğe aktarılmasında rol oynamıştır. Evin aile bireyleri tarafından aktif kullanıma açık olması sayesinde aile ile köy halkı arasındaki sosyal bağ korunmuş, kırsal mekân aidiyeti sürdürülmüştür.
Keywords : Kırsal Miras, Geleneksel Kır Meskenleri, Ahşap Evler, Şavşat, Artvin