Osmanlı Kadın Yazarların Kaleminden Kadının Çalışması: Söylemler, Talepler

Authors : Aslıhan GÜÇLÜ, Yasemin YÜCE

Pages : 133-159

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-22

Article Type : Review Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde var olan toplumsal cinsiyet normları ve ataerkil yapı, kadınının iş hayatına katılımı dahil pek çok haktan mahrum bırakılmasına sebep olmuştur. Bu iki kavram doğrultusunda kadın ve erkeğe farklı roller biçilmiştir. Bu bağlamda erkek ev dışında, kadın ise ev içinde konumlandırılırken kadının kamusal alanda görünürlüğüne ket vurulmuştur. Bu gidişat, Tanzimat’ın ilanıyla başlayan Osmanlı kadın hareketi ile bir değişim sürecine girmiştir. Bilhassa II. Meşrutiyet’in ilanıyla büyük ölçüde hissedilen özgürlük ortamı, Osmanlı kadın gazete ve dergilerinin sayıca artmasına vesile olmuştur. Bilinç düzeyi bakımından kendilerinden önceki nesle oranla daha iyi bir seviyede olan bu dönemin kadınları, çalışma hakkı talebini daha ısrarlı bir şekilde dile getirmişlerdir. O dönem kadınının düşüncesini ve hissiyatını anlamanın en güvenilir yolu ise Tanzimat’la birlikte yayınlanmaya başlanan kadın gazete ve dergilerindeki Osmanlı kadınının lideri konumundaki kadın yazarların yazılardır. Bu çalışmada Nezihe Muhiddin, Emine Semiye, Halide Edip, Fatma Aliye, Ulviye Mevlan, Sabiha Sertel ve Şükûfe Nihal’in yazıları tetkik edilmiştir. Böylece Osmanlı kadın hareketinin bayraktarlığını üstlenmiş, söz konusu yazarların kaleme aldıkları makalelerini kıyaslayarak “kadının çalışması” meselesi üzerine düşüncelerinin analiz edilmesi ve arzu ettikleri “kadın tasavvuru”nun ne olduğunun anlaşılması amaçlanmıştır. Yazarların, kadının iş hayatının dışında kalmasının nedenini patriarkal düzene bağladıkları ve bu durumu makalelerinde eleştirdikleri gözlemlenmiştir. Analiz edilen yazılarda ileri sürülen fikir ve söylemler aslında benzerlik arz etmesine rağmen yazarların; “eşinin hayat yükünü paylaşarak iyi zevce olmak”, “ailenin saadet ve refahını temin etmek”, “mecbur kalmak”, “ülkenin kalkınmasına hizmet etmek” ve “özgürleşmek” gibi argümanlar üzerinden bir yorumlamaya gittikleri tespit edilmiştir.
Keywords : Kadının çalışması, kadın yazarlar, kadın dergileri, kadın hareketi