Darağacında Bir Serdengeçti Davası: Medeniyet ve Mekân Bağlamında Ayasofya

Authors : Hatice BUDAK

Pages : 856-894

Doi:10.26466/opus.850459

View : 9 | Download : 7

Publication Date : 2021-07-01

Article Type : Review Paper

Abstract :Mekân, toplumların yapısına, üyelerinin karakterlerine ve tarihsel süreçte edinilen birikimlerini temsil eden medeniyet anlayışlarına etki eden faktörlerden biridir. Bir toplumun medeniyet anlayışı da mekânların oluşmasında, mekânların birincil fonksiyonlarının öte-sinde müstesna anlamlar kazanmasında etkilidir. Mekânın doğasında medeniyet ilişkilerini ve mücadelelerini barındırması özellikle bazı tarihi mekânların dönemsel olarak iktidar müdahalelerine açık olmasına neden olmuştur. Bu mekânlardan en bariz olanı Ayasofya’dır. Bu çalışmada Türk düşün ve edebiyat dünyasının önemli isimlerinden biri olan Osman Yüksel Serdengeçti ve onun Ayasofya başlıklı yazısı, medeniyet ve mekân ilişkisi açısından ele alınmıştır. Bu çalışmanın amacı O. Y. Serdengeçti’nin “Ayasofya” adlı yazısının analizi doğrultusunda Ayasofya’nın her iki medeniyet içinde dini, siyasi, tarihsel, kültürel anlamlara sahip ve bu anlamlar sebebiyle mücadele alanı olduğunu medeniyet ve mekân ilişkisi içinde göstermektir. Çalışmanın yöntemi, Dey tarafından geliştirilen ve “nitel analiz” olarak adlandırılan modele dayanmaktadır. Çalışma sonuçlarına göre Serdengeçti’nin yazısında Ayasofya’yı mekân-insan ve medeniyet ilişkisi noktasında ele aldığını, Ayasofya’nın bir Bizans müzesi olacak şekilde yapılandırılmasının ardından cami olarak açılması ile mekânda tezahür eden Bizans/Batı Hristiyan medeniyetine ait izleri ve anlamları ters düz ederek mekâna İslam- Türk medeniyeti kimliğini yeniden kazandırmak istediğini, Ayasofya’yı bir medeniyetin ve toplumun diriliş mekânı olarak değerlendirdiğini ifade edebiliriz.
Keywords : Medeniyet, mekân, medeniyet mekân ilişkisi, Ayasofya, Osman Yüksel Serdengeçti