12 Mart 1971 Askerî Müdahalesi Sonrası Ara Rejim ve Türkiye Siyasetine Etkileri (1971-1974)

Authors : Barış ERTEM

Pages : 655-676

Doi:10.26466/opus.407560

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2018-04-25

Article Type : Review Paper

Abstract :12 Mart 1971 tarihinde dönemin Başbakanı Süleyman Demirel’e askerler tarafından gönderilen muhtıra, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde askerlerin sivil ve seçilmiş siyasi iktidara yönelik doğrudan ikinci müdahalesi olmuştur. Bu müdahaleyle iktidardaki Başbakan Süleyman Demirel ve tek başına kurmuş olduğu Adalet Partisi Hükümeti iktidardan uzaklaştırılmıştır. Muhtıranın ve askerin tekrar siyasete müdahalesinin etkileri, yaklaşık 3 buçuk yıl kadar sürmüş, bu süre içerisinde, 1972 yılında CHP’nin 34 yıllık genel başkanı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü, partide düzenlenen olağanüstü kurultayı kaybederek yerini partinin Zonguldak Milletvekili ve eski genel sekreteri Bülent Ecevit’e bırakmıştır. Muhtıranın etkileri 1973 yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecine de yansımıştır. Askerler ve sivil siyasetçiler, Cumhurbaşkanı adayı konusunda karşı karşıya gelmiştir. İki sivil siyasi lider Süleyman Demirel ve Bülent Ecevit’in, askerlerin gösterdiği Cumhurbaşkanı adayı Orgeneral Faruk Gürler’e karşı işbirliği yaparak ortak aday belirlemeleri sonucu, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sivil siyasetçilerin dediği olmuştur. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yaşanan bu krizin de aşılmasından sonra, 1973 yılının Ekim ayında genel seçimlerin yapılmasına karar verilmiştir. Belirlendiği tarihte ve yüksek bir katılımla gerçekleşen bu genel seçimleri, Cumhuriyet Halk Partisi kazanmıştır. Genel Başkan Ecevit, kendisinden sonra en yüksek oyu alan Demirel’le bir koalisyon hükümeti kurmak istemediğinden, Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan’la görüşmelere başlamıştır. Bu görüşmeler sonucunda, Bülent Ecevit, 1974 yılının Şubat ayında Necmettin Erbakan ile ortak bir koalisyon konusunda anlaşmıştır. CHP-MSP Hükümeti’nin kurulmasıyla, yaklaşık 3 buçuk yıl süren 12 Mart 1971 ara rejim süreci sona ermiştir.
Keywords : 12 Mart 1971 Muhtırası, Adalet Partisi AP, , Cumhuriyet Halk Partisi CHP,