Ege Adaları Tartışması ve Türkiye: II. Dünya Savaşı Süreci

Authors : Yaşar SEMİZ, Güngör TOPLU

Pages : 2381-2403

Doi:10.26466/opus.568459

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2019-09-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Ege adaları konusu 1912\`de, İtalya ile Osmanlı Devleti arasındaki Trablusgarp Savaşı sırasında Rodos ve On iki Ada\`nın İtalyanlar tarafından işgali ile gündeme geldi. Balkan Savaşı sırasında bazı adaların Yunanistan tarafından işgal edilmesi ile devam etti. 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması\`nın 12. maddesi ile Gökçeada ve Bozcaada dışında kalan Ege Adaları\`nı askerden arındırılmak şartıyla Yunanistan\`a, 15. maddesi ile de Rodos ve On iki Ada\`nın İtalya’ya bırakılması ile kısmen çözüme kavuşturuldu.Adalarla ilgili tartışma 4 Ocak 1932’de Türkiye ile İtalya arasında yeniden gündeme geldi. Dr. Tevfik Rüştü Bey ile İtalyan elçisi Pompa Alisi arasında Ankara\`da imzalanan antlaşma ile Bodrum Körfezi\`ndeki Kara Ada ve Meis\`e bağlı otuz adacıktan 19\`u Türkiye’ye; 11\`i ise İtalya’nın hâkimiyetinde bırakıldı. Ancak 1936 yılında İtalya’nın Laros adasını tahkim etmesi iki ülke arasındaki gerginliği yeniden arttırdı. II. Dünya Savaş sırasında adalardan Taşoz, Semadirek, Limni, Midilli ve Sakız\`ın Almanlar tarafından işgal edilmesi ve Girit Adası’na da Mayıs 1941’de Alman paraşütçü birliklerinin indirilmesi ile konu yeniden tartışılmaya başlandı. Savaşı boyunca Almanya, elindeki adaları kendi saflarında savaşa girmek şartıyla Türkiye\`ye vermek için zemin yokladı. Nisan 1941\`de yapılan görüşmelerde Türkiye öneriyi kabul etmeye hazır görünüyordu fakat savaşın sonlarına doğru Türkiye\`nin müttefiklerin safında savaşa girmeye hazırlandığı sırada Doğu Ege adalarının Türkiye\`ye devredilmesi önerisine sıcak bakılmadı. Türkiye, savaşın sonlarına doğru Sovyet tehdidi artmaya başlaması ile adalarla ilgili beklentilerinden tümü ile vazgeçerek ABD ve İngiltere ile yakınlaşmaya arayışına girdi. Savaşın sonunda, savaşan taraflardan birisi olmadığı görüşünden hareketle adaların Yunanistan\`a bırakıldığı Paris görüşmelerine de katılmadı.
Keywords : Türkiye, Yunanistan, Ege Adaları, Paris Antlaşması, Göç