Cumhuriyet Dönemi Türk Kadınının Modernleşmesinde Öncü Bir Kurum: İsmet Paşa Kız Enstitüsü Ankara (1928-1938)

Authors : Ayhan DOĞAN, Mustafa KILINÇ

Pages : 2371-2380

Doi:10.26466/opus.767508

View : 8 | Download : 17

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Modern kelimesi; çağcıl, çağdaş ve yeni anlamlarına gelmektedir. Modernleşme ise; Batı Avrupa’da sanayi inkılabıyla ortaya çıkan, ekonomik, sosyal ve siyasi gelişmeleri ifade eden bir kavramdır. Genel anlamda modernleşmenin dört aşamasından bahsedilmektedir: 1.Sanayileşme ve ekonomik gelişmişlik; 2.Bilgiye, ahlaka ve sanata bakış açısı; 3.Geleneksel toplum anlayışından farklılaşıp bireyin kendini yöneten birey olması; 4.Ulus devlet olma ve demokratik süreçleri yaşama aşamasıdır. Türkiye’de modernleşme Osmanlı Devleti’nde modernleşmenin büyük bir ivme kazandığı Tanzimat Döneminde yoğunlaşmaya başlamış, 1.Meşrutiyet, 2.Abdülhamit Dönemi ve 2. Meşrutiyet Dönemleriyle devam etmiştir. Eğitim tarihimizde modernleşme ise askeri alanda açılan okullarla başlamış, kız rüştiyeleri vs. eğitim kurumlarıyla devam etmiştir. Osmanlı’da, kadınların eğitimi bağlamında Kız Sanayi Mekteplerinin değişim ve dönüşümleriyle Cumhuriyet Döneminde Kız Enstitüleri açılmıştır. Bu enstitülerden biri de -günümüzde Zübeyde Hanım Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi olarak faaliyet gösteren- İsmet Paşa Kız Enstitüsü’dür. Bu enstitünün temel misyonu; yeni Türk kadınlarına modern dünyadan örnekler vermek için kurulmuş bir sanat ve kültür müessesesi olmasıdır. Bu kurum, yabancı bilim insanı Omar Buyse’nin önerisiyle İsmet Paşa Kız Enstitüsü olarak 1928 eğitim öğretim yılında faaliyetine başlamıştır. Enstitü, tarihsel süreçte birçok isim değişikliğine uğrayarak günümüzde Zübeyde Hanım Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ismini almıştır. Okulun temel misyonu çağdaş Türk kadını yetiştirme projesi olmuştur. Öte yandan İsmet Paşa Kız Enstitüsü bazı komşu ülkelere örnek bir eğitim kurumu olabilecek düzeyde bir kurum olarak faaliyet göstermiştir. İsmet Paşa Kız Enstitüsü, sadece Doğu ülkelerinden değil Batı ülkelerinden de kişi ve kurumların dikkatini çekmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nin Büyükelçisi Charles H. Shenill, 5 Temmuz 1932\`de, okulu ziyaret etmiş, izlenimlerini ülkesindeki sorumlu bakana bildirmiştir. Bu araştırmanın amacı; İsmet Paşa Kız Enstitüsü’nün Türk kadınının modernleşmesindeki katkısına vurgu yaparak üstlendiği rolü ortaya çıkarmaktır. Tarama modeliyle gerçekleştirilen bu araştırma, İsmet Paşa Kız Enstitüsü’nün Türk kadınının modernleşmesindeki yeri inceleyerek söz konusu olguya hangi açılardan katkı sunduğunu ortaya koyan betimsel bir araştırmadır. Bu araştırmada nitel veri toplama tekniklerinden biri olan doküman incelemesi kullanılmış ve elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak incelemeye alınan veriler; T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi fonlarında yer alan kaynaklar, dönemin gazeteleri, konu ile ilgili telif eserlerle lisansüstü tezlerden temin edilmiştir. Eldeki veriler anlam bütünlüğü açısından tasnif edilerek çalışma biçimlendirilmiştir.
Keywords : Zübeyde Hanım Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, , Türk Kadını, İsmet Paşa Kız Enstitüsü, Modernleşme