Osmanlı`dan Cumhuriyet`e Vatandaş

Authors : Mehmet Melik KAYA, Baykal BİÇER

Pages : 8025-8053

Doi:10.26466/opus.936133

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-26

Article Type : Review Paper

Abstract :Vatandaşlık eğitimi; bir toplumun haklarını, sorumluluklarını öğrenmesi, bireyin toplum içerisindeki rolünün belirlenmesi ve devletlerin yetiştirmek istediği vatandaş modelini ortaya koymak açısından son derece önemlidir. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e geçiş sürecinde toplumsal bir mühendislik aracı olarak öğretim programları ve ders kitapları kullanılmıştır. Bu dönemde Türk toplumu reaya statüsünden hakları anayasa ile teminat altına alınan vatandaşlar topluluğuna dönüşmüştür. Hem Osmanlı muktedirleri hem de Türkiye Cumhuriyeti’ni inşa eden kurucu kadrolar vatandaşlık eğitimi programları ve ders kitapları aracılığı ile hem ideal/iyi vatandaşlar hem de kendi ideolojileri doğrultusunda itaatkâr/pasif vatandaşlar yetiştirmek istemişlerdir. Bu araştırmada temel amacı vatandaşlık yeterlilikleri kazandırmak olan vatandaşlık eğitimi dersinin, öğretim programları ve ders kitapları aracılığı ile Osmanlıdan Cumhuriyet’e uzanan süreçte oluşturulmak istenen yurttaş profilini ele almaktır. Araştırma tarihsel araştırma yöntemi ile ele alınmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre II. Meşrutiyet Dönemi’nde Türk toplumundaki vatandaşlık algısı haklar temelinde itaatkâr/pasif vatandaşlıktır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ise ulusal bir çizgide itaatkâr/pasif vatandaşlar yetiştirilmek istenmişse de eğitimdeki asıl ulusallaşma 1930’lu yıllardan sonra tam anlamıyla kendini göstermiştir. II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e geçen süreçte vatandaşlık eğitimi programlarında ve ders kitaplarındaki temel gaye evrensel ve ulusal ahlaki değerler ile bezenmiş, devlet yönetimi, çevre, sağlık ve ekonomik farkındalıklar kazanmış yurttaşlar yetiştirmektir.
Keywords : Cumhuriyet, Meşrutiyet, Vatandaşlık, Eğitim, Ders Kitapları, Iyi Vatandaş