İlahi Adalet Kimin Hizmetinde:Mistik Motifli Türk Dizileri

Authors : Mehmet YILMAZ, Güliz ULUÇ

Pages : 174-204

View : 9 | Download : 8

Publication Date : 2015-12-01

Article Type : Conference Paper

Abstract :Televizyon asal bir öykü anlatıcısı olarak baş köşeye yerleşmeden önce, ailenin en yaşlısı ya da o topluluğun en saygı duyulan üyesinin etrafında toplanılır, gözler ve kulaklar ona çevrilirdi. “İlahi adalet”in bütün tanıkların gözleri önünde yerine geldiği ve yüreklerin soğutulduğu bir meseli dinlemek içindi bu hazırlık. Adalet duygusuna seslenilen bu mesellerde haksızlıklar tüm kurumların üzerinde dinî değerler içinde tasvir edilen ilâhi bir güç ile; evliyalar, dervişler, cinler, periler, ruhlar, hayaletler eliyle masalsı bir şekilde çözülürdü. Zamanla, anonim bir kimlik kazanan ve temel iletisi “ilahi adalet” olan benzer kalıplı bu söylenceler başta televizyon olmak üzere çok sayıda kitle iletişim aracının sunduğu anlatılar arasında kültürel belleğin raflarına terkedildi. Ne var ki bir süre sonra, ironik bir biçimde bu terkedilişin nedenlerinden biri olan televizyon ile anılan söylenceler tozlu raflarından indirilip dizi formatında anlatılar olarak izleyicilere sunulmaya başlandı. Benzer temalı yapımlar farklı birçok televizyon kanalında boy göstermeye başladı ki bu durum söz konusu formatın izleyiciler tarafından rağbet gördüğünün işaretiydi. Bu gelişmenin altında, konunun ticari ve ideolojik boyutları bir kenara, önemli ölçüde söz konusu yapımların izleyici kitlelerin ‘yüreklerini soğutma’ gereksinimlerine geleneksel yöntemlerin yeni bir biçimi ile verdiği katkı yatmaktadır. Makalede geleneksel anlatıların bu yeni biçiminde “ilahi adalet”in nasıl temsil edildiği eleştirel bir bakış açısı ile ele alınmaktadır. Örnekleme alınan dizilerin rastgele seçilen ve yayın saatleri takip edilerek analiz edilmek üzere kayda alınan bölümlerinde tematik bir dizi analizi ile haksızlık nedeni sorun, tarafların tutumları ve sorunun çözümü bağlamında analiz teması olan “ilahi adalet” olgusu temsil düzeyinde değerlendirilmeye çalışılmaktadır
Keywords : İlahi adalet, dinî değerler, geleneksel değerler, anlatı, televizyon dizileri, temsil, dizi analizi