Sultan II. Abdülhamid ve Sudan Mehdisi

Authors : Hasan BARLAK

Pages : 829-850

Doi:10.48146/odusobiad.1089863

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2022-08-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Sudan’daki Osmanlı-Mısır idaresi Muhammed Ahmed’in 1881 yılında başlattığı Mehdi İsyanı ile ciddi bir darbe aldı. İngiltere’nin 1882’de Mısır’ı işgalinden sonra Sudan’da Mısır aracılığı ile artan İngiliz nüfuzu da Mehdi Hareketi için adeta pekiştirici bir etki yaptı. Mehdiliğini ilan ederek Sudan’ın ve İslam dünyasının kurtuluşunu kendi mücadelesine bağlayan Muhammed Ahmed girdiği pek çok çatışmayı kazanarak popülaritesini her geçen gün artırdı. Özünde, Sudan’daki birtakım idari uygulamalara karşı tepki olarak başlayan isyan zamanla İngiliz emperyalizmine karşı bir direnişe dönüştü. Osmanlı Devleti Mehdi Hareketi’ni yakından takip etti ancak Sudan’daki olaylara doğrudan karışmak istemedi. Sultan II. Abdülhamid hareketin Kızıldeniz’i aşıp Hicaz’a ulaşmasından kaygılansa da İngilizlerin Sevakin üzerinden Sudan’da ortak harekât düzenleme tekliflerine yanaşmadı. Sudan’a böyle bir müdahalenin uygun olmayacağını ve halifelik makamına zarar vereceğini düşündü. II. Abdülhamid’e göre Mehdi sorununun halli için öncelikle İngiltere’nin Mısır’dan çıkması gerekiyordu. Ne var ki Bâbıâli’nin bu yönde yaptığı girişimler bir sonuç vermedi ve Sudan Osmanlı Devleti’nden her geçen gün biraz daha uzaklaştı. Mehdiciler Mısır-İngiliz askerleri karşısında önemli zaferler kazandılar fakat Muhammed Ahmed’in kurduğu devlet uzun ömürlü olmadı, bir süre sonra İngilizler tarafından ortadan kaldırıldı. Bu makalede Muhammed Ahmed’in ölümüne kadar insert ignore into journalissuearticles values(1885); Sudan’da Mehdi Hareketi’nin seyri, Osmanlı Devleti’nin Mehdi İsyanı karşısındaki tavrı ve İngiltere’nin bölgedeki hadiselere müdahalesi Türkçe, Arapça, İngilizce kaynaklar ve Osmanlı arşiv vesikaları üzerinden incelenerek değerlendirilmiştir.
Keywords : Osmanlı Devleti, Sudan, Halife, II Abdülhamid, Muhammed Ahmed, Mehdi, İngiltere