Esnek bütçe kısıtı sorunsalı: Türkiye yerel yönetimleri örneği

Authors : Ibrahim Akdoğan, Tülin Akdoğan

Pages : 235-254

Doi:10.48146/odusobiad.1249415

View : 118 | Download : 128

Publication Date : 2024-03-08

Article Type : Review Paper

Abstract :Esnek bütçe kısıtı olduğu durumda devletin destek verdiği kurum ve kuruluşlar harcamalarını artırma eğiliminde olabilirler. Merkezi yönetim, yerel yönetimlerdeki açığın tamamını veya bir kısmını karşılamaya hazır olduğunda, esnek bütçe kısıtlaması ortaya çıkmaktadır. Yerel yönetimler mali sıkıntılarının giderilmesini fırsat olarak görebilirler. Mali kurtarma beklentisi davranışı süreklilik kazanabilir. Bu beklenti onların karşılayabileceğinden daha fazlasını harcamalarına neden olur. Yapılması gereken yerel yönetimlerin öz gelir elde etme çabalarının artmasını sağlama yolunda adımlar atılmasını sağlamaktır. Merkezi yönetim, herhangi bir olumsuz mali durum yaşanması halinde yardım etmeyeceğini belirtmesi gerekir. Böylece yerel yönetimler kazanç elde etme yollarına yöneleceklerdir. Bu nedenle bütçe kısıtını esneten değil, bütçe kısıtını katılaştıran uygulamalar harcama yapmalarının önüne geçebilir. Türkiye\'deki çalışmaların yerel yönetimleri daha çok mali özerklileri açısından değerlendirdikleri görülmüştür. Bu çalışmada bütçe kısıtlamasını esneten ve yerel yönetimlerin beklenti ve davranışlarına yön veren faktörler ve araçlar bağlamında yerel yönetimler değerlendirilmiştir. Bu anlamda akademik literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı merkezi yönetimin hangi durumlarda yerel yönetimlerin yükümlülüklerine kefil olacağını, yerel yönetimlerin niçin öz gelir yaratma konusunda isteksiz olduklarını ve mali ve siyasi kurtarma beklentisi içine girdikleri durumları tespit etmektir. Yöntem olarak yabancı ve yerli literatür araştırılmıştır. Çalışmanın bulgularına göre Türkiye’de merkezi yönetimin yerel yönetimlere yapılan transferleri kısabilmesi için yasal bir değişiklik yapılması gerekir. Yerel yönetimlerin vergi, resim, harç ve benzeri zora dayanan yerel gelir kalemleri üzerinde tasarruf yetkileri sınırlı olduğu için bu kaynaklardan etkin bir şekilde yararlanamamaktadırlar.
Keywords : Esnek Bütçe Kısıtı, Mali Kurtarma Beklentisi, Mali Özerklik, Devlet, Yerel Yönetimler