Osmanlı Devleti’nde ekonomik hayatın yerel unsurları: Mustafa Şamlı mahdumları müessesât-ı ticariyyesi örneği (1850-1931)

Authors : Mustafa Dağ

Pages : 351-372

Doi:10.48146/odusobiad.1268673

View : 91 | Download : 112

Publication Date : 2024-03-08

Article Type : Review Paper

Abstract :Tanzimat dönemiyle birlikte Osmanlı Devleti’nde ticari hayatta başlayan değişim ve modernleşme çalışmaları neticesinde ticari müesseselerinin değişim ve dönüşümlerine dair meydana gelen gelişmeler incelenerek hazırlanan bu çalışmada, Mustafa Şamlı Mahdumları Ticarethanesi ele alınmıştır. Haliyle Mustafa Şamlı Mahdumları Ticarethanesi çalışmanın konusunu teşkil etmiştir. Bu bağlamda çalışmanın giriş kısmında ticari hayatın düzenleyici otoritesi olan Ticaret ve Ziraat Nezâreti’nin kuruluş süreci ile Osmanlı’da şirketleşme hukukunda meydana gelen gelişmelere değinilmekle birlikte nezâretin öncülük ettiği batı kaynaklı yeni kanun ve düzenlemeler çerçevesinde şirketlerde meydana gelen anonimleşme faaliyetleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra 1917 yılında anonimleşecek olan Mustafa Şamlı Mahdumları Müessesât-ı Ticariyyesi hakkında bilgi verilerek ticarethanenin faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Ticarethanenin idari yapılanmasında meydana gelen değişim sonucunda 19 Mayıs 1917 tarihinde kurulan Mustafa Şamlı Mahdumu Müessesât-ı Ticaret-i Anonim Şirket-i Osmaniyesi’nin kuruluş süreci ve faaliyetleri değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmede ana kaynak olarak istifade edilen arşiv belgelerinin yanı sıra literatürde yer alan araştırma inceleme eserlerden ve basın yayın organlarından da yararlanılmıştır. Bu bağlamda Mustafa Şamlı Mahdumları Ticarethanesi’nin kuruluş süreci ve idari yapının yaşamış olduğu değişime yönelik bilgiler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Ayrıca 1850 ile 1931 yılları arasında gerek ulusal gerekse uluslararası sahada gerçekleştirilmiş olan ticari faaliyetler incelenerek ticarethane tanıtılmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede yürütülen çalışma neticesinde ticarethanenin tekstil ve madencilik sektöründe faaliyet yürüttüğü saptanmıştır. Ayrıca ticarethanenin ülke içerisinde İstanbul ve çevresi ile ülke dışında Almanya, İngiltere ve Fransa gibi batılı ülkelerle ticari münasebetler içerisinde bulunduğu tespit edilmiştir.
Keywords : Osmanlı, Anonim Şirketler, Ticaret Nezâreti, Mustafa Şamlı Anonim Şirketi, Tekstil, Madencilik